حمید فرورش

Cloud computing has fundamentally reshaped how individuals and organizations access and manage information, supported by a vast infrastructure of data centers globally. With approximately 500,000 data centers in operation, the energy consumption associated with these facilities has become a critical concern, as data centers are projected to account for up to 4.5% of global energy use by 2025. This growing energy demand has driven the need for more efficient resource management strategies, particularly within the context of cloud computing. One of the most effective techniques for achieving energy efficiency in cloud environments is virtual machine consolidation (VMC). This process involves the dynamic allocation and reallocation of virtual machines (VMs) across physical machines (PMs) to optimize resource utilization. By concentrating VMs onto a minimal number of active PMs, VMC allows idle PMs to be powered off or transitioned into low-power states, thereby reducing overall energy consumption. The dynamic nature of VMC is particularly advantageous in cloud computing, where workloads fluctuate and demand adaptive resource management. This thesis introduces a mixed-integer linear programming (MILP) model designed to address the dynamic virtual machine consolidation challenge. The model is structured to minimize energy consumption while ensuring that the required quality of service (QoS) is maintained. The consolidation process is divided into four key sub-problems: identifying underloaded PMs, detecting overloaded PMs, selecting VMs for migration, and determining the optimal destination PMs for these VMs. The proposed model leverages the flexibility of cloud environments, utilizing live migration techniques to reallocate VMs with minimal performance impact. To validate the model, standard mixed-integer programming solvers such as CPLEX, and SCIP are employed. The results demonstrate the model’s effectiveness in reducing the number of active PMs and, consequently, the overall energy footprint of cloud data centers. By addressing both energy efficiency and service quality, this research contributes to more sustainable and cost-effective cloud computing operations.

هر کسب و کاری با فروش کالا یا خدمات قادر به ادامه حیات است. یکی از ابزارهای اساسی که هر زنجیره تامین برای افزایش فروش و کسب سود بیشتر به کار می‌برد، تبلیغات است. با افزایش فروش، سیستم تولید نیز هماهنگ با آن، فرآیند تولید را تنظیم می‌کند. با توجه به اینکه این فعالیت‌ها در تعامل با یکدیگر هستند انواع تصمیم‌گیری در خصوص آ نها باید به صورت یکپارچه انجام پذیرد. زنجیره تامین در نظر گرفته شده در این پژوهش شامل یک تولیدکننده و چند خرده‌فروش است که محصولات تولیدی را به فروش می‌رسانند. تولیدکننده از تبلیغات سراسری برای برندسازی و از تبلیغات محلی برای فروش بیشتر استفاده می‌کند و همچنین در هزینه‌های تبلیغات محلی با خرده‌فروش‌ها مشارکت می‌کند. تاثیر هر دو نوع از تبلیغات در مدل متفاوت است و همچنین دارای نقش مکمل برای یکدیگر هستند. کانال‌های تبلیغاتی برای تبلیغات سراسری به دلیل داشتن اثرات متفاوت، از یکدیگر تفکیک شده‌اند. در بحث‌های تولیدی محدودیت‌های فنی در حداکثر تولید و در بحث‌های تبلیغاتی، محدودیت بودجه برای تمامی اعضای زنجیره تامین وجود دارد. ساختار مدل بنا به تصمیم‌گیری‌های اولیه تولیدکننده و ثانویه خرده‌فروش‌ها به صورت دو سطحی می‌باشد. با اعمال این محدودیت‌ها، رقابت‌هایی بین خرده‌فروش‌ها برای تصاحب کالا و کمک‌هزینه تبلیغاتی بیشتر و بین تولیدکننده و خرده‌فروش‌ها برای تعیین بهینه کمک هزینه تبلیغاتی و سرمایه‌گذاری در تبلیغات سراسری به وجود می‌آید که منجر به شکل‌گیری بازی استکلبرگ-نش تعمیم‌یافته می‌گردد. از نوآوری‌های پژوهش حاضر می‌توان به در نظر گرفتن ارتباط مکمل بین تبلیغات سراسری و محلی، تفکیک کانال‌های تبلیغاتی و دخیل کردن تصمیمات در حوزه تولید و محدودیت‌های مربوط به بودجه در زنجیره‌های تامینی است که ساختار تصمیم‌گیری دو سطحی دارند و تبلیغات مشارکتی در آن‌ها مطرح است. مدل دوسطحی به علت وجود بازی نش تعمیم‌یافته در سطح پایین/پیرو با استفاده از روش نامساوی‌های متغیر به مدل تک سطحی تبدیل و حل شده است. از مهم‌ترین یافته‌های این پژوهش می‌توان به: 1- تلاش زنجیره تامین برای تعادل هزینه‌کرد در تبلیغات سراسری و محلی به علت خاصیت مکمل بودن، 2- عدم سودمند بودن همیشگی داشتن کانال فروش آنلاین تولیدکننده برای تمام اعضای زنجیره تامین و 3- عدم انتخاب بازی همکارانه یا تبانی میان خرده‌فروش‌ها برای تمامی حالت‌ها، در رقابت با تولیدکننده، اشاره کرد. در نهایت چندین توصیه مدیریتی از طریق آزمایش‌های عددی ارائه شده است.

خرده‌فروشان تقریباً جز اصلی هر زنجیره تامین هستند و رابط بین مشتریان و کالاها هستند. موفقیت در تجارت خرده‌فروشی تحت‌تاثیر پاسخ سریع و توانایی آن در درک رفتارهای مصرف‌کنندگان است. تجزیه‌وتحلیل داده‌های معاملات، کلید استفاده از این فرصت‌های جدید است که خرده‌فروشان را قادر به درک و پیش‌بینی رفتار مشتری می‌کند و به یک روش مهم برای تصمیم‌گیری موثر و شکل‌گیری استراتژی تبدیل شده است. این مطالعه از یک رویکرد مبتنی بر داده همراه با بهینه‌سازی برای رسیدگی به طرح‌بندی چیدمان در فروشگاه‌های خرده‌فروشی با مشارکت شرکت فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های خرده‌فروشی در ایران، استفاده می‌کند. هدف توسعه یک روش بهینه‌سازی موثر برای حل مسئله طرح‌بندی چیدمان و همچنین تخصیص فضای قفسه‌های فروشگاه‌های خرده‌فروشی واقع‌بینانه با درنظرگرفتن داده‌هایی است که تولید درآمد را توصیف می‌کنند. داده‌های تاریخی سبد بازار برای مشخص‌کردن جنبه‌های مهم خاصی که به فروش محصولات مربوط می‌شوند استفاده شده و از این داده‌ها در مدل بهینه‌سازی پیشنهادی برای تخصیص فضا به قفسه‌های و یافتن طرح‌بندی چیدمانی استفاده می‌شود که احتمالاً درآمد را افزایش می‌دهد. باتوجه‌به نتایج محاسباتی و بازخورد شریک صنعت، این رویکرد برای طراحی تحلیلی و مبتنی بر داده‌ی چیدمان و تخصیص فضای فروشگاه‌های خرده‌فروشی هم موثر و هم عملی است.

مدیریت موجودی نقش اساسی در عملکرد کارآمد و موثر داروخانه ایفا می‌کند و به‌عنوان پایه و اساس خدمات مراقبت‌های بهداشتی دارویی عمل می‌کند داروخانه‌ها با چالش دائمی ایجاد تعادل در نیاز به اطمینان از عرضه بی‌وقفه داروهای حیاتی و درعین‌حال اجتناب از هزینه‌های نگهداری بیش‌ازحد و ضایعات مواجه هستند. مدیریت صحیح موجودی این تعادل حساس را با کمک به داروخانه‌ها برای به حداقل رساندن خطر کمبودها، مازاد موجودی و بهینه‌سازی منابع و مهم‌تر از همه، به حداکثر رساندن سود داروخانه ایجاد می‌کند.داروخانه‌ها از این نظر منحصربه‌فرد هستند که باید طیف متنوعی از داروها و محصولات مراقبت‌های بهداشتی را حفظ کنند که هرکدام دارای شرایط نگهداری متمایز، عمر مفید و ملاحظات نظارتی هستند. مدیریت صحیح موجودی در داروخانه پیچیده و بسیار مهم است، زیرا مستقیماً بر سود داروخانه تاثیر می‌گذارد. هدف کلی این است که اطمینان حاصل شود که داروخانه محصولات مناسب را در مقادیر مناسب و در زمان مناسب دارد و درعین‌حال موجودی منقضی شده را به حداقل می‌رساند. دستیابی به این تعادل برای رونق داروخانه در بازار رقابتی حیاتی است. این پژوهش با تمرکز خاص بر روی یک رویکرد داده محور استراتژیک، به حداکثر کردن سود داروخانه می‌پردازد. ابتدا از داده‌های سوابق فروش دارو که برگرفته از نسخه‌های ثبت‌شده‌ی دریافتی از بیماران است، برای ورودی فرایند داده‌کاوی و پیش‌بینی استفاده‌ می‌کند. سپس در فرآیند داده‌کاوی با استفاده از الگوریتم پرکاربرد Apriori ، مجموعه‌های اقلام دارویی مکرر همراه با مقدار پشتیبان هر یک مشخص‌ می‌شوند. همچنین با استفاده از الگوریتم شبکه‌های عصبی بازگشتی(RNN) مقدار تقاضای داروها پیش بینی می‌شود. همچنین با توجه به جمع‌آوری اطلاعات راجع به فرایند موجودی دارو و موجودی نقدی در داروخانه نسبت به ساخت مدل ریاضی با تابع هدف بیشینه‌سازی سود داروخانه اقدام می‌شود. درنهایت برای ارزیابی مدل ریاضی ساخته‌شده از مجموعه اقلام دارویی مکرر به‌دست‌آمده و مقدار تقاضای پیش بینی شده به عنوان ورودی در دو مرحله، استفاده‌ میشود. در مرحله‌ی اول مدل ریاضی برای نمونه کوچک و در مرحله‌ی دوم برای نمونه بزرگ حل می‌شود. در پژوهش حاضر با بررسی نتایج به دست آمده از حل مدل ریاضی مشاهده می‌شود که مقدار فروش دارو برای داروهای هم‌مصرف شدیدا به موجودی داروهای دیگر گره خورده است به نحوی که نبود حتی یکی از داروهای هم مصرفی باعث عدم فروش داروی مورد نظر با هر مقدار موجودی که داشته باشد، می‌شود.

کیفیت خدمات شبکه سلامت به عنوان یک معیار مهم برای توسعه یک جامعه و نیز پیشرفت اقتصادی در نظر گرفته می شود. در طول پنجاه سال گذشته، جهان شاهد افزایش قابل توجهی در هزینه های سلامت و دیگر هزینه های مرتبط با آن بوده است. ازاینرو، امروزه خدمات مراقبت در منزل از اهمیت قابل توجهی برخوردار است و برای تامین تقاضاهای روزافزون، طراحی و برنامه ریزی شبکه مراقبت در منزل ضروری به نظر میرسد. در این راستا، دو مدل ریاضی با در نظر گرفتن شرایط واقعی موجود در سیستمهای سلامت مانند عدم قطعیت پارامترهای تاثیرگذار، ارائه و مورد بررسی قرارگرفته است. در مدل اول مسئله استوار سه مرحله ای و چندهدفه مسیریابی و زمانبندی مراقبت در منزل ارائه شده است. در مرحله اول، مجموعه ای از مکانهای کاندید مرکز سالمت و آزمایشگاه با استفاده از رویکرد ترکیبی فرایند سلسله مراتبی فازی و تحلیل منطقی خاکستری رتبه بندی شده اند. در مرحله دوم، یک مدل ریاضی استوار چندهدفه و چند دوره ای با زمان خدمت دهی مبتنی بر سناریو ارائه شده است. در این مدل توابع هدف به ترتیب به حداقل سازی کل هزینه ها، حداکثرسازی تطبیق سطح مهارت و حداکثرسازی کارایی شبکه سلامت میپردازند. سپس، در مرحله سوم، رویکرد نیم باس برای تبدیل توابع هدف پیشنهادی به یک مسئله بهینه سازی مقیاس پذیر تنظیم شده است. همچنین، این مدل بر روی یک مطالعه موردی واقع در شهر سنندج برای بازتاب کاربرد مدل پیشنهادی و اعتبارسنجی رویکرد حل آن در شرایط دنیای واقعی انجام شده است. مدل ریاضی دوم توسعه ای از مدل پیشنهادی اول است که در آن عالوه بر زمان خدمت دهی مبتنی بر سناریو، هزینه ها و پارامترهای اجتماعی غیرقطعی و فازی هستند. همچنین، در این مدل بیش از یک مرکز سلامت افتتاح میشود و بیماران نیز میتوانند بیش از یک خدمت دریافت نمایند. علاوه بر کل هزینه های شبکه سلامت، ناکارآمدی و تاثیرات اجتماعی مراکز سلامت به عنوان توابع هدف در مدل توسعه یافته در نظر گرفته شده اند. در مدل توسعه یافته برای اندازه گیری ناکارآمدی مراکز سلامت از روش تحلیل پوششی داده استفاده شده است. علاوه بر این، یک رویکرد فازی تعاملی جهت مقابله کارآمد با توابع مسئله چندهدفه ارائه شده است. الزم به ذکر است که ضرورت پرداختن به عدم قطعیت در هر دو مدل، عدم وجود اطلاعات کافی برای برخی پارامترهای تاثیرگذار است. درنهایت، به منظور نشان دادن کاربرد مدل در دنیای واقعی از مطالعه موردی شهر کرمانشاه استفاده شده است. نتایج نشان میدهد که استفاده از رویکردهای تعاملی برای حل مدل چندهدفه به تصمیم گیرندگان امکان یافتن جوابهای مناسب بر اساس ترجیحات آنها را میدهد. همچنین، در نظر گرفتن عدم قطعیت در پارامترهای مهمی همچون زمان خدمت دهی باعث میشود که از به خطر انداختن جان بیماران جلوگیری شود. علاوه براین، با ارائه رویکردهای استوار و استوار فازی جهت مقابله با عدم قطعیت پارامترها، خدمات به موقع برای بیماران فراهم میشود به طوریکه میزان نقض و تاخیر در زمان قابل مدیریت باشد. به علاوه، در نظر گرفتن سطح مهارت پرستاران متناسب با نیاز بیماران باعث کاهش مازاد مهارت ارائه شده توسط پرستاران به بیماران میشود. به عبارت دیگر، پرستاران بر اساس مهارت خود در سطوح مختلف دسته بندی میشوند و بر اساس آن به بیماران تخصیص داده میشوند. این کار، رضایت را برای پرستاران و بیماران به دنبال خواهد داشت.

اعضای زنجیره تامین مواد غذایی برای حفظ جایگاه خود در بازار رقابتی باید خود را با نیازهای جدید مشتریان تطبیق دهند. امروزه پایداری و کیفیت در زنجیره تامین مواد غذایی دو معیار مهم برای جذب مشتری به حساب می‎آید. تصمیمات اعضای زنجیره تامین بر اهداف اقتصادی، محیط زیستی و اجتماعی تاثیرگذار است، بنابراین برای بهبود عملکرد اعضا در بلند مدت باید هر سه بعد زنجیره تامین پایدار بصورت همزمان در نظر گرفته شود. در این تحقیق زنجیره تامین محصولات غذایی شامل یک تولیدکننده و دو تامین کننده مطالعه می شود. هر سه بعد زنجیره تامین پایدار مواد غذایی شامل بیشینه‎سازی سود اعضای زنجیره تامین (اقتصادی)، کاهش گازهای گلخانه‎ای منتشر شده (محیط زیستی) و سلامتی مصرف‎کنندگان (اجتماعی) برای مساله در نظر گرفته می‎شود. سه مدل برای مساله ارائه شده است که مدل اول بدون محدودیت و دیگر مدلها شامل محدودیت هستند. دو ساختار متمرکز و غیرمتمرکز برای زنجیره تامین در نظر گرفته شده و تاثیر این ساختارها در تصمیمات و اهداف مطالعه می شود. اعضای زنجیره تامین در کنار رقابت برای بهبود عملکرد خود و کل اعضای زنجیره تامین بایکدیگر همکاری می‎کنند. در این تحقیق سناریوهای مختلف برای روابط بین اعضای زنجیره تامین در نظر گرفته شده و تاثیرشان در تصمیمات و اهداف زنجیره تامین مطالعه می شود. در مدل اول، همکاری بین اعضای زنجیره تامین از طریق ائتلاف صورت می‎گیرد. ائتلاف بین اعضای زنجیره تامین و سهیم شدن در هزینه به عنوان دو مکانیزم همکاری در مدل دوم در نظر گرفته شده است. از تئوری بازی‎ها و برنامه‎ریزی دوسطحی برای مدلسازی به ترتیب در دو حالت مدل بدون محدودیت و بامحدودیت استفاده شده است. محصولات لبنی به عنوان مطالعه موردی برای تجزیه و تحلیل مساله انتخاب شده و نتایج جالبی حاصل شد. انگیزه تولیدکننده برای کاهش گازهای گلخانه‎ای منتشر شده با افزایش وابستگی تقاضا به قیمت کاهش می‎یابد. انتشار گازهای گلخانه‎ای با افزایش جریمه دولت برای بخطر افتادن سلامتی مصرف‎کنندگان افزایش می‎یابد. ائتلاف بین اعضای زنجیره تامین زمانی از نظر اقتصادی سودمند است که وابستگی تقاضا به کاهش گازهای گلخانه‎ای بیشتر شود. افزایش بودجه در سناریوهایی اقتصادی است که اعضای زنجیره تامین با یکدیگر رقابت دارند. افزایش ظرفیت و بودجه از نظر محیط زیستی زمانی مفید است که اعضای زنجیره تامین با یکدیگر ائتلاف تشکیل دهند.

احساس امنیت و امنیت اجتماعی با میزان جرم و فضای امنیتی جامعه ارتباط معناداری دارد. این موضوع گرچه با قدرت و توان پلیس و سایر نیروهای حافظ نظم نیز در ارتباط است، اما اتکای صرف به این منابع، نگاه سخت افزاری به مسئله جرم در جامعه خواهد بود. پژوهش حاضر به بررسی رابطۀ بین ویژگی های کالبدی فضاهای مجتمع های مسکونی و احساس امنیت ساکنین آن ها می پردازد. هدف نهایی این پژوهش، پیشنهاد ویژگی های کالبدی در فضاهای مجتمع های مسکونی است که منجر به افزایش حس امنیت ساکنین می گردد. بدین منظور، فرآیند پژوهش در سه مرحله تنظیم شده است. در مرحله اول ، چارچوب مفهومی تحقیق متاثر از تحلیل نظریه ها، تجربیات جهانی و اصول CPTED صورتبندی شد. در مرحله دوم، منطبق بر چارچوب مفهومی، داده ها از طریق مشاهده میدانی سیستماتیک و پرسش نامه (50 واحد مسکونی در مجتمع مسکونی سپهر آبیدر) گردآوری شدند. مرحله سوم شامل تجزیه و تحلیل داده ها، تعیین مدل مفهومی حاصل از بسط چارچوب مفهومی و تفسیر نهایی یافته ها بود. نهایتاً تحلیل رگرسیون نتایج نشان داد بین ویژگی های کالبدی فضاهای عمومی (نیمه خصوصی، نیمه عمومی و عمومی) و احساس امنیت ساکنان در مجتمع های مسکونی، ارتباط معناداری وجود دارد. همچنین می توان چنین نتیجه گرفت که با ایجاد تدابیری اجتماعی-فضایی در این فضاها می توان حس امنیت را افزایش داد.

این تحقیق با مرور رویکردهای انتقادی به یادبودهای پس از جنگ جهانی اول و دوم آغاز شده است. بحث اصلی منتقدان، بی معنا شدن یادبودها پس از گذشت زمان و برای نسل های آینده است. ازاین رو، در این تحقیق، رویکردهای انتقادی، از دیدگاه تئوری های معنای مکان مورد بررسی قرار گرفته اند. پس از بررسی های میدانی نمونه ی موردی، یک چارچوب تحلیلی برای طراحی مجموعه ی یادمانی بمباران شیمیایی شهر سردشت ارائه شده است. در این مدل، دو زمینه ی فیزیکی و اجتماعی، و سه فرآیند معناپردازی، شامل امکان ِتغییر، ارزش گذاری و تداوم حضور، عوامل موثر بر تداوم معنای مکان ِ بنای یادبود شناسایی شده اند. طراحی معماری تحقیق بر اساس چارچوب تحلیلی فوق الذکر، شکل گرفته است و در یک شبیه سازی کامپیوتری، در اختیار کاربران قرار گرفت تا ضمن ارزیابی طراحی معماری تحقیق، بتوان، درستیِ مدلِ عوامل موثر بر تداوم معنای مکان بنای یادبود را نیز مورد بررسی قرار داد. نتایج حاصل از تحلیل آماریِ 268 پرسشنامه ی تصویریِ ساختاریافته و آنلاین، نشان می دهد که مدل مفهومی تحقیق در شناسایی عوامل موثر بر تداوم معنای مکان بنای یادبود موفق عمل کرده است. به دیگر سخن، بین تمام زمینه ها و عوامل ارائه شده در مدل مفهومی و تولید و بازتولید معنایِ مکان ِبنای یادبود رابطه ی معنادار وجود دارد. در این میان، «زمینه ی کالبدی» بیش از «زمینه ی اجتماعی» بر تداوم معنای مکان یادبود موثر است و از میان سه فرآیندِ انتساب معنا به مکانِ یادبود، فرآیند «ارزش گذاری» بیشترین نقش را در تولید و بازتولید معنای مکان بنای یادبود دارد. آن چه نتایج این تحقیق را برجسته تر می کند همپوشانیِ مفهومیِ نتایج، با رویکردهای انتقادی و جدید ضدیادبودها در طراحی یادبودهاست.

مشکلات زیست محیطی اخیر نشان می دهند که بسیاری از تهدیدهای روبروی پایداری محیط زیست، ریشه در رفتار انسانی دارند. بخش عمده ی این مشکلات، به دلیل نبودن آگاهی های لازم در زمینه ی مسائل زیست محیطی است. از آن جایی که نگرش ها و تعهدات زیست محیطی در سنین پایین شکل می گیرند، کودکان نقش مهمی در زمینه ی محیط زیست خواهند داشت. بنابراین آموزش محیط زیست و شناساندن الگوهای رفتاری دوستدار محیط زیست به کودکان، از طریق تقویت ارتباط بین آن ها و طبیعت گام بسیار مهمی در راستای رسیدن به پایداری محیطی بلند مدت در آینده خواهد بود. این پژوهش بررسی می کند که چطور آموزش زیست محیطی از طریق طراحی معماری می تواند به ارتقاء توانایی های شناختی، عاطفی و ارزشی در کودکان کمک کند. به نظر می رسد این ارتقاء باعث تشویق کودکان به انجام رفتار دوستدار محیط زیست در آینده می گردد. با در نظر گرفتن «شیوه های مختلف تجربه ی طبیعت» و «مدل های یادگیری کودکان»، نقش معماری در ایجاد ارتباط بین کودک و طبیعت مورد بررسی قرار گرفت. سپس رفتارهای کودکان در طبیعت با استفاده از مشاهدات میدانی و انجام تحقیق با کودکان (تهیه ی روزنامه ی دیواری توسط خود بچه ها، و توزیع و جمع آوری پرسشنامه ی تصویری در بین آن ها) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. شرکت کنندگان تحقیق، تعداد 202 کودک (109 دختر و 93 پسر) در سنین 8 الی 12 سال در مرحله ی اول (روزنامه ی دیواری) و تعداد 60 کودک (33 دختر و 27 پسر) در سنین 7 الی 12 سال در مرحله ی دوم (پرسشنامه ی تصویری) بود. از کودکان خواسته شد تا احساسات، تجربیات و خواسته های خود را هنگام شرکت در یک اردوی تفریحی به دریا؛ در قالب یک روزنامه ی دیواری به تصویر کشیده و نظرات خود را در کنار تصاویر بنویسند. تصاویر، بر اساس رفتارهای کودکان در ارتباط با هفت استراتژی طراحی به دست آمده از مطالعات انجام شده تحلیل شدند و به کمک نرم افزار اکسل از لحاظ آماری مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان می دهند که 46 رفتار وجود دارند که کودکان علاقمند به انجام آن ها در طبیعت هستند. در این مرحله، از برخی رفتارهای دارای فراوانی بیشتر، مصداق های طراحی تهیه و به کمک پرسشنامه ی تصویری از کودکان نظرسنجی شد. نمونه های دارای فراوانی بالا در طراحی به کار گرفته شدند. در این مرحله، از برخی رفتارهای دارای فراوانی بیشتر، مصداق های طراحی تهیه و به ک

مشکلات زیست محیطی اخیر نشان می دهند که بسیاری از تهدیدهای روبروی پایداری محیط زیست، ریشه در رفتار انسانی دارند. بخش عمدهی این مشکلات، به دلیل نبودن آگاهیهای لازم در زمینهی مسائل زیستمحیطی است. از آنجایی که نگرشها و تعهدات زیستمحیطی در سنین پایین شکل میگیرند، کودکان نقش مهمی در زمینهی محیط زیست خواهند داشت. بنابراین آموزش محیط زیست و شناساندن الگوهای رفتاری دوستدار محیط زیست به کودکان، از طریق تقویت ارتباط بین آنها و طبیعت گام بسیار مهمی در راستای رسیدن به پایداری محیطی بلند مدت در آینده خواهد بود. این پژوهش بررسی میکند که چطور آموزش زیستمحیطی از طریق طراحی معماری میتواند به ارتقاء تواناییهای شناختی، عاطفی و ارزشی در کودکان کمک کند. به نظر میرسد این ارتقاء باعث تشویق کودکان به انجام رفتار دوستدار محیط زیست در آینده میگردد. با در نظر گرفتن نقش معماری در ایجاد ارتباط بین کودک و طبیعت مورد ،» مدلهای یادگیری کودکان « و » شیوههای مختلف تجربهی طبیعت «بررسی قرار گرفت. سپس رفتارهای کودکان در طبیعت با استفاده از مشاهدات میدانی و انجام تحقیق با کودکان )تهیهی روزنامهی دیواری توسط خود بچهها، و توزیع و جمعآوری پرسشنامهی تصویری در بین آنها( مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.شرکتکنندگان تحقیق، تعداد 202 کودک ) 109 دختر و 93 پسر( در سنین 8 الی 12 سال در مرحلهی اول )روزنامهی دیواری(و تعداد 60 کودک ) 33 دختر و 27 پسر( در سنین 7 الی 12 سال در مرحلهی دوم )پرسشنامهی تصویری( بود. از کودکان خواسته شد تا احساسات، تجربیات و خواستههای خود را هنگام شرکت در یک اردوی تفریحی به دریا؛ در قالب یک روزنامهی دیواری به تصویر کشیده و نظرات خود را در کنار تصاویر بنویسند. تصاویر، بر اساس رفتارهای کودکان در ارتباط با هفت استراتژی طراحی بهدست آمده از مطالعات انجامشده تحلیل شدند و به کمک نرمافزار اکسل از لحاظ آماری مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان میدهند که 46 رفتار وجود دارند که کودکان علاقمند به انجام آنها در طبیعت هستند. در این مرحله، از برخی رفتارهای دارای فراوانی بیشتر، مصداقهای طراحی تهیه و به کمک پرسشنامهی تصویری از کودکان نظرسنجی شد. نمونه های دارای فراوانی بالا در طراحی به کار گرفته شدند. در این مرحله، از برخی رفتارهای دارای فراوانی بیشتر، مصداقهای طراحی تهیه و به کمک پرسشنامهی تصویری از کودکان نظرسنجی شد. نمونههای دارای فراوانی بالا در طراحی بهکار گرفته شدند. در مرحلهی دیگر، ارتباط بین 46 رفتار از طریق روش دادهکاوی مورد بررسی قرار گرفت و برخی گروههای رفتاری به دست آمدند. در نهایت بر اساس تمامی تحلیلها و نتایج بهدست آمده، راهبردها و راهکارهای طراحی مناسب برای تقویت قوهی شناختی، عاطفی و ارزشی کودکان از طریق ارتباط با طبیعت ارائه شد.

امروزه مدیریت زنجیره تامین به یکی از کلیدی ترین عناصر شرکت ها و سازمان ها برای رقابت و بقا در دنیای به شدت رقابتی تبدیل شده است.به طور کلی می توان گفت زنجیره تامین با تمام فعالیت های مرتبط با جریان و تبدیل کالاها از حالت ماده اولیه تا تحویل به مصرف کننده نهایی و نیز جریان های اطلاعاتی مرتبط با آن را شامل می شود. با گسترش و تشدید فضای رقابتی در دنیای امروزی، مدیریت زنجیره تامین به یکی از مسائل اساسی و خیلی مهم در پیش روی بنگاه های اقتصادی تبدیل شده است، به طوری که بر همه فعالیت های سازمان ها و بنگاه اقتصادی در تولید محصول، بهبود کیفیت، کاهش هزینه ها و ارائه خدمت به مشتریان تاثیر می گذارد.بساری از شرکتها در طراحی شبکه های زنجیره تامین به عنوان یکی از تصمیمات استراتژیک برای تصمیم گیران در مدیریت زنجیره تامین، نقش بسزایی در کارایی و هزینه های زنجیره تامین داشته، پاسخ گویی زنجیره را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. هدف از طراحی شبکه زنجیره تامین علاوه بر مکانیابی تسهیلات و مسیریابی وسایل حمل، حداقل نمودن هزینه شبکه است، از آنجا که احداث تسهیلات یا بستن آنها هزینه و زمان زیادی را صرف می کند، تغییر آنها نیز در کوتاه مدت امکان پذیر نمی باشد. در طول چند دهه اخیر به علت افزایش نگرانی های زیست محیطی، مسایل اقتصادی و فشارهای قانونی، توجه خاصی به لجستیک سبز و لجستیک معکوس شده است. یکپارچه سازی شبکه لجستیک پیشرو و معکوس هنگام طراحی شبکه لجستیکی، یکی از عوامل بسیار مهم در زنجیره تامین است و از طرفی با توجه به افزایش میزان حجم گازهای گلخانه ای و آلاینده ها مدیران و محققان در سازمان ها به دنبال طراحی و ایجاد شبکه هایی هستند که علاوه بر بهینه سازی اقتصادی بر عوامل زیست محیطی و کاهش آلاینده ها و گازهای گلخانه ای در تمام بخش هاتمرکز داشته باشد. ما در این تحقیق به دنبال طراحی شبکه لجستیک معکوس و حلقه بسته پایدار برای حداقل کردن آثار زیان ضایعات، توجه به مدیریت پسماند و تفکر سبز در مسیریابی وسایل نقلیه، بازیافت و بازیابی محصول همزمان دو هدف اقتصادی و آثار زیست محیطی طراحی شبکه و قوانین طی چند دوره زمانی را در نظر گرفته ایم و برای مقایسه نتایج ابتدا الگوریتم NSGA-II ارائه شده و در پایان با الگوریتم SA ترکیب شده و نتایج آنها را باهم مقایسه می کنیم.

مسائل مکانیابی- مسیریابی نوعی از مسائل ترکیبی هستند که در دهه های اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده اند. این مسائل، ترکیبی از دو عدد از مهم ترین مسائلی هستند که مـدیران در هر زنجیره ی تامینی با آن مواجه اند. مساله ی مکان یابی-مسیریابی دوسطحی نوعی از این مسائل است که در آن، شبکه ی حمل ونقل از دو سطح تشکیل شده است و هر سطح ناوگان حمل ونقل مخصوص به خود را دارد. هر دو سطح دارای مسیرهایی به شکل تور هستند که معمولاً از آن ها با عناوین تور اولیه (سطح1) و تور ثانویه (سطح 2) یاد می شود. در تحقیق حاضر، تورهای اولیه بین تعدادی تولید کننده و یک مرکز توزیع و تورهای ثانویه بین همان مرکز توزیع و تعدادی مشتری قرار دارند. هدف تحقیق، مکان یابی این مرکز توزیع از میان چند مکان کاندید و تعیین مسیرهای وسایل نقلیه است. همچنین، در اکثر مسائل مسیریابی با ظرفیت محدود، محدودیت های در نظر گرفته شده برای ظرفیت وسیله ی نقلیه بسیار ساده هستند و در بسیاری از موارد، در دنیای واقعی کاربردی ندارند؛ مخصوصاً زمانی که ابعاد کالاهایی که قرار است حمل شوند بزرگ باشد. بنابراین، استفاده از محدودیت هایی که به دنیـای واقعی نزدیک تر باشند، می تواند کارگشا باشد؛ بدین منظور از محدودیت های بارگیری دوبعدی که به دنیای واقعی نزدیک ترند، استفاده شده است. برای این مساله، یک مدل برنامه ریزی خطی عدد صحیح ارائه گردیده است. برای حل مدل از یک روش مبتنی بر آزادسازی محدودیت ها استفاده شده است که به صورت مکرر برای کنترل شدنی بودن مسیرها از یک الگوریتم شاخه و کران استفاده می کند. به دلیل NP-hard بودن مساله یک الگوریتم ترکیبی مبتنی بر جستجوی ممنوعه برای حل مساله در ابعاد بزرگ پیشنهاد گردیده است. این الگوریتم برای کنترل شدنی بودن مسیرها از یـک الگوریتم ابتکاری الهام گرفته شده از مسائل بسته بندی ظرف، استفاده می کند. نتایج محاسباتی و مقایسات انجام شده، بیانگر کارایی الگوریتم ارائه شده است.

هزینه های حمل ونقل و بالاخص هزینه های عملیات توزیع بخش عمده هزینه های شرکت های لجستیکی هستند. شرکت ها به طور مستمر در تلاش اند تا کارایی عملیات خود را بهبود دهند و کیفیت خدمات را افزایش دهند. مشکلات سفر ناوگان توزیع از یک سو و رقابت برای افزایش کیفیت خدمات از سوی دیگر کار را برای شرکت ها سخت کرده است. شرکت ها برای ماندن در بازار رقابتی نه تنها باید حاشیه سود خود را بالا ببرند بلکه با افزایش سطح پوشش مشتریان، سهم خود را از بازار حفظ کنند. همکاری افقی در زمینه ی عملیات توزیع حاملان یکی از رویکرد های افزایش کارایی عملیات است. حاملان با ترکیب شبکه های توزیع، امکان بهبود عملکردشان را در رسیدن به اهداف می یابند. در پژوهش حاضر مسئله توزیع مشارکتی (همکارانه) شرکت های توزیع با اهداف چندگانه، مورد بررسی قرارگرفته شده است. با ملاحظه امکان انتخاب یا عدم انتخاب مشتری، مسئله تحقیق در دسته مسائل مسیریابی وسیله نقلیه با سود قرار گرفته است. هزینه توزیع، شامل هزینه هایی است که متناسب با مسافت افزایش پیدا کرده و درآمد شرکت از سود حاصل از ملاقات مشتری ها حاصل شده است. در این پژوهش، شرکت ها علاوه بر اهداف مالی، به دنبال افزایش پوشش از طریق افزایش تعداد مشتری ملاقاتی هستند. شرکت های همکار، می توانند برنامه کاری مشارکتی را تهیه و اجرا کنند. در مکانیسم همکاری ارائه شده هر حامل می تواند تعدادی از مشتری های خود را به دیگر حاملان واگذار نماید تا سرویس دهی به این دسته از مشتریان توسط ناوگان توزیع دیگر حاملان عضو ائتلاف صورت گیرد. در این راستا برای مسئله ی پایه پژوهش، یک مدل برنامه ریزی ریاضی توسعه داده است. با تشکیل ائتلاف های حاملان عملیات توزیع به صورت مشارکتی انجام شده است. بنابراین، مدل برنامه ریزی ریاضی دیگری برای حالت همکارانه مسئله که شامل ائتلاف حاملان توزیع است، ارائه شده است. با استفاده از مبانی نظریه بازی ها مکانیسم توزیع منافع بین اعضای ائتلاف، برای اهداف چندگانه و غیرقابل انتقال توسعه داده شده است. در این مکانیسم از مفهوم هسته بازی برای ایجاد شرایط پایداری ائتلاف استفاده شده است. برای حل مسئله توزیع ائتلافی حاملان یک چارچوب مبتنی بر شمارش کامل و یک الگوریتم ابتکاری ارائه شده است. برای اعتبارسنجی مدل ها و روش های پیشنهادی، مجموعه ای متنوع از مسائل آزمایشی طراحی شده است. کارایی محاس

حمل ونقل مواد خطرناک یکی از مباحث بسیار مهم و موثر در برنامه ریزی حمل ونقل بار بوده که در برگیرنده مخاطرات متعدد برای محیط های فیزیکی و اجتماعی است؛ به طوری که این مخاطرات به یکی از نگرانی های عمده برنامه ریزان حمل ونقل تبدیل شده است و هرگونه اقدام و ملاحظاتی که بتواند این مخاطرات را کاهش دهد حائز اهمیت است. در این تحقیق به مطالعه ی مساله ی مکان یابی و مسیریابی مواد خطرناک توسط حمل ونقل چندوجهی متشکل از ریل و جاده پرداخته می شود. در این دسته از مسائل، علاوه برمبحث هزینه که توسط حاملان حمل ونقل حائز اهمیت است، تمرکز متولیان و مقامات دولتی معمولاً به توزیع متوازن و عادلانه ریسک معطوف بوده است. از این رو، مسائل مطرح شده در این حوزه از حمل ونقل دارای اهداف چندگانه و غالباً متناقض از جنس هزینه و ریسک هستند. بنابراین در این پژوهش، یک مدل برنامه ریزی ریاضی عدد صحیح مختلط سه هدفه مبتنی بر کمینه سازی هزینه ها، کمینه سازی بیشینه ریسک یال ها و کمینه سازی بیشینه ریسک پایانه های انتقال جهت یافتن همزمان مکان بهینه ی پایانه های انتقال و مسیرهای بهینه ی جابه جایی مواد خطرناک ارائه می شود. حل مدل از طریق رویکرد اپسیلون محدودیت بهبود یافته انجام می شود. از آنجایی که مساله مطرح شده دارای تعداد بسیار زیادی بهینه پارتویی است، انتخاب بهترین جواب از میان این مجموعه جواب برای تصمیم گیرنده مشکل است؛ لذا، مجموعه ای از شاخص های عملکردی که توزیع متوازن ریسک داخل شبکه را محاسبه می نمایند، برای انتخاب جواب مناسب تر ارائه می شود. تجزیه و تحلیل هایی صورت گرفته بر روی مسائل نمونه با ابعاد مختلف، نشان از برتری مدل ارائه شده نسبت به مدل های مرسوم در توزیع متوازن و عادلانه ریسک در شبکه های حمل ونقل دوجهی ریل و جاده دارد.

مهم ترین مساله ای که شرکت های حمل ونقل دارای بار ناکامل با آن مواجه هستند، طراحی شبکه سرویس ها و زمان بندی سفر کامیون هایشان است، به صورتی که کل هزینه های ناشی از سفرهای خالی و سفرهای با بارناکامل کامیون کمینه گردد. توزیع جغرافیایی تقاضای بار برای شرکت های مختلف حمل ونقل این امکان را فراهم می کند تا در صورت همکاری از سفرهای خالی و سفرهای با بار ناکامل کاسته شود. در این تحقیق یک فرمولاسیون طراحی شبکه براساس مجموعه سرویس های در دسترس جهت برنامه ریزی همزمان برای زمان بندی و مسیریابی کامیون، تعیین برنامه سفر بار، و تعیین موقعیت مجدد کامیون ها ارائه شده است. فرمولاسیون ارائه شده ابتدا بدون در نظر گرفتن همکاری و با در نظرگرفتن دو حالت معین و نامعین بدون مکان ترمینال های میانی حل شده است. سپس با تجمیع تقاضاهای مجموعه ای از شرکت های حمل ونقل ابتدا به صورت متمرکز برای کل اعضای موجود در ائتلاف ایجاد شده حل شده و سپس با حالت تصمیم گیری انفرادی شرکت ها مقایسه شده است. ایجاد ائتلاف باعث کاهش هزینه ها و ایجاد صرفه جویی خواهد شد که صرفه جویی حاصل شده باید توسط مکانیزم های مناسبی بین اعضای ائتلاف تقسیم شود به نحوی که کل اعضاء را راضی نگهدارد. کارآیی مدل ارائه شده توسط نرم افزار GAMS 24.4.6 و با استفاده از حل کننده CPLEX 12.6 مورد ارزیابی قرار گرفته است. به این منظور مسائل عددی مختلفی طراحی و حل شده است که در تمامی آنها ایجاد مکانیزم همکاری سبب صرفه جویی در هزینه ها در مقایسه با حالت انفرادی شده است.

تقاضا کالا در نیم قرن گذشته به شدت افزایش یافته است. لذا امروزه یک جز اساسی از رونق اقتصاد ملی، یک سیستم حمل ونقل بار مقرون به صرفه است و این شامل استفاده از حمل ونقل چندوجهی است. به دلیل مسائل مربوط به انرژی و محیط زیست، علاقه مندی زیادی برای استفاده از حمل ونقل چندوجهی ریل-جاده در میان برنامه ریزان حمل ونقل در صنایع و دولت ها وجود دارد. بااین حال، مسئله برنامه ریزی در این حالت پیچیده است؛ بنابراین نیاز به ابزارهای علمی و عملی برای طراحی سیستم های کارآمد و موثر برای حمل ونقل چندوجهی ریل-جاده و محاسبه خروجی آن در سهم بازار احساس می شود. در تحقیق حاضر، باهدف بررسی همکاری میان حاملان ریل و جاده در قالب تئوری بازی های همکارانه، یک مدل برنامه ریزی عدد صحیح مختلط در قالب مدل متمرکز ارائه شده است. در این مدل علاوه بر مسئله مسیریابی کالاها در شبکه مفروض، مسئله بلاکینگ با فرض وجود سرویس های ریلی نیز فرمول بندی شده است. یک مکانیزم برای مدیریت روابط متقابل حاملان از طریق تخصیص صرفه جویی های حاصل از ائتلاف پیشنهاد شده است، به طوری که تصمیم همکارانه و مشارکت هر عضو منجر به بهینگی وضعیت ائتلاف شود. در این راستا از نظریه بازی های همکارانه برای تخصیص هزینه به هر حامل استفاده شده و با استفاده از ایده های برنامه ریزی آرمانی، یک مدل ریاضی برای تعیین چگونگی اجرای این تخصیص تعمیم داده شده است. قضایا و روابطی ثابت شده است که نشان می دهد جواب های بهینه متغیرهای مسیریابی در مدل متمرکز، بخشی از جواب بهینه مدل آرمانی است. بر این اساس مدل آرمانی غیر خطی عدد صحیح به یک مدل خطی تبدیل شده و در زمان قابل قبول حل می شود. در ادامه به منظور اعتبارسنجی مدل پیشنهادی، چندین مسئله تولیدشده و با استفاده از نرم افزار بهینه ساز GAMS حل شده اند. تحلیل حساسیت پارامترهای هزینه نشان می دهد با افزایش هزینه حمل هر واحد در جاده (و معادل آن کاهش هزینه در ریل) صرفه جویی هزینه و به دنبال آن میل به همکاری افزایش می یابد.

زندگی محیط های شهری وابسته به سیستم حمل و نقل آن می باشد و اقتصاد شهری سالم نیازمند سیستم حمل و نقل کارآمد است. اجرای تمامی راه کارهای برنامه ریزی حمل و نقل برای بهبود سیستم حمل و نقل نیازمند تحلیل تقاضا هستند. در واقع تقاضا چارچوبی برای فهم نیازهای حمل و نقل، تخمین آنها و همچنین پیش بینی حجم ترافیک است. این پیش بینی برای طراحی تسهیلات حمل و نقل و برای ارزیابی توجیه پذیری اقتصادی آنها و همچنین برای برنامه های مدیریت و برنامه ریزی حمل و نقل (مانند قیمت گذاری تراکم) ضروری است. این پژوهش با بررسی مدل های تقاضای سفر شهری موجود در ادبیات و مقایسه نقاط ضعف و قوت هر یک از آنها، مدل مناسبی را که منعکس کننده حالات واقعی انتخاب کاربران شبکه می باشد، انتخاب نموده و پارامترهای لازم را با توجه به داده ها و امکانات موجود در شهر تهران در آن مورد استفاده قرار داده است. سپس یک مدل دو سطحی قیمت گذاری تراکم مبتنی بر لینک، با هدف کاهش آلایندگی ناشی از تردد خودروها و کاهش مصرف انرژی و همچنین افزایش درآمد حاصل از اجرای طرح ارائه شده و مدل برآورد تقاضای انتخاب شده، در این مساله مورد استفاده قرار گرفته است. رویکرد جدید برآورد تقاضا این امکان را فراهم نموده است تا انتخاب افراد در این مدل قیمت گذاری به صورت واقعی تری، نسبت به آنچه هم اکنون در شهر تهران مورد استفاده قرار می گیرد در نظر گرفته شود؛ از طرفی تعداد سطوح مساله نیز افزایش نیابد. سپس به منظور اعتبارسنجی مدل ارائه شده چند مساله در ابعاد کوچک حل شده و نتایج تحلیل شده اند. نتایج حاکی از آن است که مدل ارائه شده با تعیین عوارضب مناسب برای هر لینک، تا حد ممکن جریان ناشی از تردد خودروهای شخصی را کاهش داده و از سویی با تعیین تعداد تعرفه بهینه برای هر لینک، درآمد ناشی از اجرای طرح را افزایش می دهد. در ادامه با توجه به پیچیدگی مساله مورد مطالعه، یک الگوریتم فرا ابتکاری ژنتیک به منظور حل مسائل با ابعاد متوسط و بزرگ توسعه داده شده است. در آخر هم مدل ارائه شده با استفاده از داده های موجود، در سطح یک ناحیه کوچک از محدوده طرح ترافیک شهر تهران مورد استفاده قرار گرفته است.

شرکت های حمل ونقل جاده ای مسافر با زمان بندی و مسیریابی بهینه ناوگان خود، هزینه ها را کاهش می دهند و سطح سوددهی خود را بهبود می بخشند. اما در یک بازار رقابتی، به طور یک جانبه با کاهش هزینه ها نمی توان به سود مورد نظر نائل شد. از طرفی، این شرکت ها در برخی از ساعات با ازدحام مسافر و کمبود عرضه اتوبوس ها مواجه هستند و در برخی دیگر از ساعات به دلیل نبود مسافر، بخشی از ظرفیت اتوبوس ها بلااستفاده می ماند. شرکت های حمل ونقل جاده ای مسافر با ایجاد مکانیزم های همکاری از طریق اشتراک گذاری ظرفیت ناوگان و مسافران خود با سایر اعضای ائتلاف، علاوه بر ارضای تقاضا در هزینه های خود نیز صرفه جویی می کنند. بنابراین این شرکت ها با تشکیل ائتلاف، به شکلی همکارانه به بهبود مدیریت عملیات خود اقدام می کنند. در این پژوهش، شیوه همکاری شرکت های حمل ونقل جاده ای مسافر در زمان بندی اعزام اتوبوس، تبادل و به اشتراک گذاری ظرفیت اتوبوس و مسافر بر اساس مفاهیم بازی های همکارانه مورد مطالعه قرار می گیرد. در این راستا مدل زمان بندی همکارانه برای شرکت های حمل ونقل جاده ای مسافر عضو ائتلاف ارائه می شود. یک مدل متمرکز که مسیریابی و زمان بندی ناوگان و تبادل مسافر بین شرکت ها را برای کل اعضای ائتلاف تعیین می کند. اما همکاری شرکت ها در قالب ائتلاف نیازمند مکانیزم های توزیع مسافر و اتوبوس و تقسیم منافع است تا شرکت ها انگیزه پیاده سازی تصمیمات ائتلاف را داشته باشند. با طراحی یک مدل ریاضی مکانیزم تقسیم سود بین اعضای ائتلاف ایجاد می شود؛ به این صورت که شرکت ها در ازای تبادل هر مسافر وجهی را دریافت و یا پرداخت می کنند. تقسیم و تعدیل سود از طریق پرداخت وجوه جانبی، موجب برقراری عدالت در ائتلاف و پایداری آن می شود. از منظر نظریه بازی های همکارانه مکانیزم های ارائه شده در این پژوهش، با مفهوم عدالت محور ارزش شپلی و مفهوم پایداری محور هسته همخوانی دارند. به منظور ارزیابی عملکرد مدل های ارائه شده، با استفاده از مجموعه متنوعی از مسائل آزمایشی صحت کارکرد آن ها سنجیده شده و نتایج عددی حاصل تجزیه و تحلیل می شود. به علاوه، تحلیل حساسیت برروی پارامتر های کلیدی مساله انجام می گردد. نتایج نشان از تاثیر مثبت همکاری در افزایش سود شرکت ها دارد. همچنین، نتایج عددی از کارکرد صحیح مدل ها و مکانیزم های پیشنهادی پشتیبانی می کند.

امروزه وجود ابزارهایی که مدیران و سیاست گذاران را در عرصه ی علم و تکنولوژی برای سیاست های کلان علمی، اجرای برنامه های علمی و بهره برداری بهینه از منابع کشور در حوزه های مختلف علمی کمک کند، ضروری است. از این رو، وجود نگاشت دامنه دانش به عنوان ابزار راهنمای استراتژیک برای سیاست های کلان علمی یک کشور بسیار مهم است. امروزه فناوری اطلاعات امکان حفظ و تجزیه و تحلیل حجم بسیاری از مستندات علمی در هر حوزه علمی از جمله حوزه تحقیق در عملیات را فراهم کرده است. از این رو، استفاده از فناوری اطلاعات برای تجزیه و تحلیل اسناد علمی و استخراج نقشه های غنی دانش برای کمک به محققان امکان پذیر و به طور بالقوه مفید است. در تحقیق حاضر از روش های مانند تجزیه و تحلیل هم نویسندگی، تحلیل استنادی و متن کاوی و ابزارهای دیگر علم سنجی استفاده شده است. نگاشت دامنه های دانش حوزه تحقیق در عملیات مهمترین جنبه های مسیر تکامل این حوزه در طول شش ده گذشته را پوشش می دهد. این ابزارها برای تشخیص حوزه های عمده پژوهشی و یافتن افراد کلیدی و آگاهان در هر حوزه به کار می روند. در این مطالعه، همه اسناد مجموعه ای از مجلات مهم تحقیق درعملیات از سال 1954 تا 2015 از پایگاه داده وبگاه علم استخراج شده اند که شامل بیشتر از 130000 سند است. فرض براین است که این داده ها، تحولات حوزه تحقیق در عملیات را بطور نسبتاً کامل در دوره مذکور پوشش می دهند. بعد از اعمال ابزارهای علم سنجی نتایج نشان داد که در سطح کشور، آمریکا نقش محوری را در طول شش ده گذشته داشته است. همچنین روندهای نوظهور در دوره های زمانی مختلف کشف و موثرترین مطالعات، محققان و موسسات شناسایی شدند. از میان زیرحوزهای اصلی، جریان های شبکه، تئوری صف، نامساوی های متغیر و مسیریابی وسیله نقلیه زیرحوزه های غالب هستند. علاوه برآن سیستم های سلامت و بهینه سازی استوار از داغ ترین موضوعات ده سال اخیر هستند. سرانجام، یکسری نقشه ها و گراف ها ایجاد شد که جنبه های اصلی تکامل تحقیق در عملیات در طول شش ده اخیر را در خود خلاصه کرده اند. این نقشه ها و گراف ها در سه سطح کشور، موسسات و محققان دسته بندی می شوند.

این پژوهش، در پی طراحی برنامه زمانی بهینه حرکت ناوگان اتوبوس، تعیین قیمت بلیت سفر و نیز طراحی برخی مکانیزم های تشویقی مسافران با هدف بیشینه سازی درآمد یک شرکت مسافربری بین شهری در محیطی رقابتی است. نوآوری اصلی این تحقیق ارائه مکانیزم های تشویقی برای حفظ مشتری است؛ در مواقعی که نمی توان در لحظه مورد درخواست به او سرویس داد. در مدل زمان بندی پیشنهادی، نه تنها ناوگان و مشخصات سرویس شرکت شامل تواتر سفر، قیمت بلیت و امثالهم مورد توجه قرار گرفته است، بلکه سهم مسافر شرکت ها در شرایط رقابتی بازار به صورت متغیری درونزا در قالب مدل های انتخاب در نظر گرفته شده است. مسئله به صورت یک مدل غیرخطی عدد صحیح آمیخته فرموله شده است. سپس، با استفاده از روش قطعه قطعه خطی مسئله به صورت یک مدل خطی عدد صحیح آمیخته بازنویسی شده است. به منظور ارزیابی مدل و اعتبارسنجی آن، تعدادی مسئله آزمایشی طراحی و به کمک حل کننده CPLEX حل شده است. نتایج به خوبی از تاثیرگذاری مثبت مکانیزم های تشویقی بر افزایش درآمد و حفظ مشتری پشتیبانی می کند. از آنجاکه این مدل برای مثال های بزرگ به جواب نمی رسد؛ با اعمال تغییرات، مدل دیگری ارائه شده که مقدار قیمت بلیط شرکت هدف را به صورت پارامتر و برابر با سقف مجاز قیمت بلیط در نظر گرفته است. با استفاده از آزادسازی لاگرانژی و روش زیرگرادیان، یک حد بالای مناسب برای مسئله به دست آمده است. سپس، یک الگوریتم ابتکاری را ارائه شده است که جواب ناموجه لاگرانژی را به منظور به دست آوردن یک جواب موجه تعمیر و تکمیل میکند. همچنین، الگوریتم ابتکاری پیشنهادی از مکانیزم k-opt برای بهبود جواب موجه به دست آمده استفاده می کند. به منظور ارزیابی مدل و اعتبارسنجی آن، تعدادی مسئله آزمایشی در سایز متوسط تا بزرگ طراحی و به کمک حل کننده CPLEX حل شده است. نتایج به خوبی تاثیرگذاری الگوریتم ابتکاری در بدست آوردن یک جواب موجه و نزدیک به بهینه را نشان می دهد.

در دنیای رقابتی امروز شرکت های تولیدی درصدد بهبود مستمر کیفیت محصولات موجود و عرضه محصولات جدید برای بالا بردن سهم بازار هستند. با این وجود، برخی مشخصه ها در محصولات وجود دارد که بهبود آن ها مستلزم صرف هزینه های بالا توسط شرکت ها است؛ از طرف دیگر، اغلب مشتریان حاضر نیستند بهایی خیلی بالا برای خرید کالا بهبود یافته و جبران هزینه های شرکت ها بپردازند. بنابراین، شرکت ها برای فروش محصولات با مشخصه های بهبودیافته نمی توانند افزایش خیلی زیادی را در قیمت ها اعمال کنند و لذا بهبود این مشخصه های کیفی برای شرکت ها صرفه اقتصادی ندارد. این در حالی است که این مشخصه ها بر رفاه افراد جامعه موثر است. در اکثر جوامع تامین رفاه جامعه یکی از دغدغه های اصلی دولت ها است. دولت ها سعی دارند از طریق مکانیزم های تشویقی/تنبیهی شرکت ها را به بهبود این مشخصه ها و تولید محصولات مطلوب تر ترغیب کنند. یکی از ابزارهای موثر و کارآمد دولت ها اعمال مالیات ها بر محصولات نامطلوب و اعطای یارانه به محصولات مطلوب است. در این پژوهش، سعی می شود با هدف بهبود رفاه اجتماعی مکانیزم های بهینه اعمال مالیات و اعطای یارانه از سوی دولت به تولید کنندگان در شرایطی مورد مطالعه قرار گیرد که تولیدکنندگان منفعت گرا در تصمیم گیری های خود در رابطه با نوع و میزان تولیدات خود استقلال دارند. بنابراین، با مسئله ای با دو تصمیم گیر مستقل مواجه هستیم. تصمیم گیر اول (دولت) با دغدغه بهبود رفاه اجتماعی و در سطح بالایی از تصمیم گیری است و تصمیم گیر دوم (تولیدکننده) با هدف افزایش سود در سطح پایین تر تصمیم گیری است. در پژوهش جاری، این ساختار سلسه مراتبی تصمیم گیری با رویکرد برنامه ریزی دوسطحی مدل سازی می شود. سه سناریو برای مسئله طرح شده است. سناریوی اول حالت ایستای مسئله را بررسی می کند و دولت سعی دارد با تنظیم مالیات و یارانه ها سیاست تولیدی تولیدکننده را به نفع بهبود رفاه اجتماع تحت تاثیر قرار دهد. در سناریو دوم برنامه ریزی ها برای یک افق زمانی بلندمدت انجام می گیرد. در سناریو سوم بحث طراحی محصولات نیز وارد مدل می گردد و دولت از طریق سیاست های تشویقی سعی دارد علاوه بر ترغیب تولیدکننده برای تولید محصولات مطلوب موجود، شرایط را به گونه ای تحت تاثیر قرار دهد که اولویت های معرفی محصولات جدید از سوی تولیدکننده در راستای بهبود هرچه بیشتر رفاه

در این تحقیق با هدف بهبود درآمد و برنامه ریزی عملیات اپراتورهای حمل ونقل ریلی دو مدل برنامه ریزی چند سطحی ارائه شده است. در این مدل ها رقابت بین بخش های ریلی و جاده ای در حمل بار در نظر گرفته شده است. در مدل اول، اپراتور ریلی در سطح اول و صاحبان کالا در سطح دوم تصمیم گیری قرار گرفته اند. هدف بخش ریلی بیشینه نمودن سود عملیاتی است، با ملاحظه اینکه صاحبان کالا کم هزینه ترین شیوه حمل بار را از میان شیوه های ریلی و جاده ای انتخاب می کنند. برای واقع نمایی بیشتر مسئله، تصمیم گیری صاحب کالا در مورد شیوه حمل بار در قالب یک مدل انتخاب در نظر گرفته شده است. مدل دو سطحی با استفاده از شرایط کان تاکر و نتایج حاصل از چند قضیه اثبات شده به یک مدل تک سطحی غیرخطی تبدیل شده است. در نهایت به کمک روش تقریب قطعه قطعه خطی مدل تک سطحی با دقت قابل قبولی حل شده است. در مدل اول، رقابت بین بخش ریلی و بخش جاده ای به صورت ایستا در نظر گرفته شده است و بخش جاده ای واکنشی به تصمیمات بخش ریلی نشان نمی دهد. بر خلاف مدل اول، در مدل دوم رقابت بین بخش ریلی و جاده ای به صورت پویا در نظر گرفته شده است. این شرایط در قالب یک مدل سه سطحی فرموله شده است. در این مدل سه سطحی، اپراتور ریلی تصمیم گیر سطح اول، بخش جاده ای تصمیم گیر سطح دوم و نهایتاً صاحبان کالا در سطح سوم تصمیم گیری قرار دارند. بنابراین این مدل سلسله مراتبی سه سطحی، شامل سه تصمیم گیر مستقل بخش ریلی، بخش جاده ای و صاحبان کالا است. در این مدل، همانند بخش ریلی، هدف بخش جاده ای نیز بیشینه نمودن سود است؛ در حالی که هدف صاحبان کالا، انتخاب کم هزینه ترین شیوه حمل ونقل است. همانند مدل اول، این مدل نیز به کمک قضایای ریاضی به یک مدل تک سطحی غیرخطی تبدیل شد و در نهایت، با روش قطعه قطعه خطی با دقت قابل قبولی تقریب زده شد . اعتبار مدل های ارائه شده به وسیله چندین مسئله آزمایشی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان می دهد که هر دو مدل برای مسائلی با مقیاس دنیای واقعی در زمان معقولی قابل حل هستند؛ اگرچه ممکن است برای مسائل آزمایشی خیلی بزرگ نتوان آن ها را حل نمود.

ماهیت سلسله مراتبی ساختار تصمیم گیری تولیدکنندگان و مصرف کنندگان در حیطه طراحی و قیمت گذاری محصولات جدید، نیازمند به کارگیری ساختار غیرمتمرکز برای تصمیم گیری است. به دلیل تعامل پویا و دوجانبه ای که بین مصرف کنندگان و تولیدکنندگان محصولات وجود دارد، تصمیم گیران ارشد سازمان ها نیازمند این هستند که واکنش مصرف کنندگان نسبت به عرضه محصولات جدید را در تصمیمات خود لحاظ نمایند. در این بین، استفاده از ابزارها و تکنیک های کارا برای مدل کردن این ساختار تصمیم گیری غیر متمرکز، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. یکی از بهترین گزینه ها برای مدل کردن این شرایط، برنامه ریزی چند سطحی است که برهم کنش بین تصمیم گیران را به نحو مناسب نمایش می دهد. در این پژوهش برنامه ریزی چند سطحی برای مدل سازی تصمیمات سلسله مراتبی تولیدکنندگان و مصرف کنندگان در مسئله انتخاب و قیمت گذاری خط محصولات جدید پیشنهاد شده است. برای این منظور، دو مدل برنامه ریزی ریاضی برای دو حالت ممکن از این مسئله در نظر گرفته شده است. در مدل های پیشنهادی، تولیدکننده (ها) در یک محیط رقابتی به دنبال بیشینه سازی سود ناشی از تولید محصولات موجود و عرضه محصولات جدید با درنظرگرفتن بخش های مختلف بازار است. در مدل اول، رقابت به صورت ایستا بوده و محصولات رقیب به عنوان گزینه ای برای انتخاب مصرف کنندگان مطرح شده اند. تولیدکننده (رهبر) با عرضه محصولات جدید و قیمت گذاری محصولات موجود و جدید و با لحاظ کردن تصمیمات مصرف کنندگان، در پی بیشینه سازی سود خود است. از طرف دیگر، مصرف کنندگان (پیرو) نیز محصولی با بیشترین مطلوبیت را انتخاب می کنند. از این دو مدل در تئوری بازی ها تحت عنوان بازی استکلبرگ یاد می شود. مدل ارائه شده به صورت دو سطحی بوده که با نوشتن شرایط لازم و کافی بهینگی سطح دوم، مسئله به یک مسئله برنامه ریزی یک سطحی خطی آمیخته تبدیل می شود. در مدل دوم که سه سطحی است، رقیب به صورت تصمیم گیر مستقل و مجزا به تولیدکننده واکنش نشان می دهد و با هدف بیشینه سازی سود خود به تغییر قیمت محصولات می پردازد. مصرف کنندگان نیز در سطح سوم سلسله مراتب تصمیم گیری قرار دارند. با نوشتن شرایط لازم و کافی بهینگی سطح سوم، مسئله سه سطحی به صورت مدل دو سطحی در می آید. برای حل مدل حاصله یک الگوریتم شاخه و کران طراحی و کدنویسی شده است. مدل ها و الگوریتم های پیشنهادی

تحقیق حاضر به بررسی مساله زمان بندی تحویل دسته ای با در نظر گرفتن زمان های دسترسی و آماده سازی وابسته به توالی بر روی یک ماشین می پردازد. لحاظ نمودن زمان های دسترسی و آماده سازی از جمله واقعیترین مفروضات در نظر گرفته شده در حوزه زمان بندی است. در این تحقیق، زمان های آماده سازی وابسته به توالی بوده و جدایی پذیر هستند. کارها در زمان های متفاوتی در دسترس قرار می گیرند و به صورت دسته ای به مشتریان مربوطه تحویل داده می شوند. موعد تحویل هر کار به صورت یک پنجره زمانی در نظر گرفته شده است. با توجه به پیچیده بودن مساله مذکور در ابتدا مساله با در نظر گرفتن زمان های دسترسی و سپس با در نظر گرفتن همزمان زمان های دسترسی و آماده سازی وابسته به توالی مورد بررسی قرار می گیرد. هدف زمان بندی کارها، دسته بندی آنها و تصمیم گیری در مورد زمان تحویل هر دسته می باشد، به طوریکه مجموع هزینه های زودکرد، دیرکرد، نگهداری و تحویل کمینه گردد. هریک از مسائل ابتدا به صورت یک مدل ریاضی فرموله شده و سپس مجموعه ای از قواعد غالب ارائه و اثبات می شوند. به دلیل NP-hard بودن مسائل مذکور، یافتن جواب بهینه مسائل با ابعاد بزرگ در زمانی منطقی مقدور نمی باشد. بنابراین، یک روش حل کارا که متشکل از ترکیب قواعد غالب و یک الگوریتم رقابت استعماری است، برای حل هر یک از آنها توسعه داده می شود. در مسائل مورد بررسی، وجود بیکاری های غیرضروری و دسته بندی غیرپیوسته مجاز می باشد. علاوه بر این، زمان تحویل یک دسته ممکن است بزرگتر از زمان تکمیل آخرین کار موجود درآن دسته باشد. در هریک از مسائل به منظور ارزیابی عملکرد الگوریتم ترکیبی ارائه شده، تعدادی مساله نمونه تولید و حل می شود. نتایج به دست آمده کارائی الگوریتم ارائه شده را نشان می دهند.

مساله مکانیابی شبکهای از جمله مسائل جدید در حوزه مسائل مکان یابی می باشد. در این مساله، جابجایی ها بین تسهیلات موجود (مشتریان) و تسهیلات جدید (خدمتدهندگان) در امتداد کمان های شبکه انجام می گیرند و بدین جهت برخلاف مسائل متعارف مکان یابی، فواصل بین تسهیلات براساس معیارهای متداول اندازهگیری فاصله، محاسبه نمی شوند. مسالهای که در این تحقیق بدان پرداخته شده است از نوع مسائل گسسته است بدین معنی که تعدادی سایت به عنوان مکان بالقوه برای احداث خدمتدهندگان وجود دارند که باید از بین آنها تعداد مشخصی جهت پوشش به تقاضای مشتریان انتخاب گردند. فرض شده است که مکان و زمان وقوع تقاضاها در امتداد کمان های شبکه، متغیرهای تصادفی مستقل هستند بدین صورت که مکان وقوع یک تقاضا به صورت یکنواخت در هر یک از کمان ها توزیع شده است و تقاضاها براساس فرآیند پواسان تولید می شوند. هدف این مساله، کمینه کردن مجموع زمان های سفر و انتظار مشتریان می باشد. فرض شده است که هر مشتری به نزدیک ترین تسهیل باز مراجعه می نماید و در صورتی که برآورد آنها از مدت زمان انتظار در سیستم از مقدار آستانه مشخصی، بیشتر باشد، از ورود به صف منصرف می شوند. مساله موردنظر در قالب یک مدل برنامه ریزی ریاضی عدد صحیح آمیخته، مدلسازی شده است. از آنجایی که مساله تحت بررسی از جمله مسائل ناچندجمله ای سخت می باشد، برای حل آن، سه الگوریتم فراابتکاری ژنتیک، ممتیک و آنلینگ شبیه سازی شده، ارائه شده اند. برای آزمودن کارایی الگوریتم های پیشنهادی، تعدادی مساله تصادفی در اندازه های مختلف تولید شده و نتایج حل الگوریتم های فراابتکاری با نتایج به دست آمده از حل مدل توسط نرم افزار GAMS (حل کننده CPLEX) مقایسه شده اند. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که الگوریتم های ابتکاری پیشنهادی می توانند راه حل های قابل قبول را در زمان های محاسباتی کم، به دست آورند.