هیبت اله صادقی

مدیریت موجودی نقش اساسی در عملکرد کارآمد و موثر داروخانه ایفا می‌کند و به‌عنوان پایه و اساس خدمات مراقبت‌های بهداشتی دارویی عمل می‌کند داروخانه‌ها با چالش دائمی ایجاد تعادل در نیاز به اطمینان از عرضه بی‌وقفه داروهای حیاتی و درعین‌حال اجتناب از هزینه‌های نگهداری بیش‌ازحد و ضایعات مواجه هستند. مدیریت صحیح موجودی این تعادل حساس را با کمک به داروخانه‌ها برای به حداقل رساندن خطر کمبودها، مازاد موجودی و بهینه‌سازی منابع و مهم‌تر از همه، به حداکثر رساندن سود داروخانه ایجاد می‌کند.داروخانه‌ها از این نظر منحصربه‌فرد هستند که باید طیف متنوعی از داروها و محصولات مراقبت‌های بهداشتی را حفظ کنند که هرکدام دارای شرایط نگهداری متمایز، عمر مفید و ملاحظات نظارتی هستند. مدیریت صحیح موجودی در داروخانه پیچیده و بسیار مهم است، زیرا مستقیماً بر سود داروخانه تاثیر می‌گذارد. هدف کلی این است که اطمینان حاصل شود که داروخانه محصولات مناسب را در مقادیر مناسب و در زمان مناسب دارد و درعین‌حال موجودی منقضی شده را به حداقل می‌رساند. دستیابی به این تعادل برای رونق داروخانه در بازار رقابتی حیاتی است. این پژوهش با تمرکز خاص بر روی یک رویکرد داده محور استراتژیک، به حداکثر کردن سود داروخانه می‌پردازد. ابتدا از داده‌های سوابق فروش دارو که برگرفته از نسخه‌های ثبت‌شده‌ی دریافتی از بیماران است، برای ورودی فرایند داده‌کاوی و پیش‌بینی استفاده‌ می‌کند. سپس در فرآیند داده‌کاوی با استفاده از الگوریتم پرکاربرد Apriori ، مجموعه‌های اقلام دارویی مکرر همراه با مقدار پشتیبان هر یک مشخص‌ می‌شوند. همچنین با استفاده از الگوریتم شبکه‌های عصبی بازگشتی(RNN) مقدار تقاضای داروها پیش بینی می‌شود. همچنین با توجه به جمع‌آوری اطلاعات راجع به فرایند موجودی دارو و موجودی نقدی در داروخانه نسبت به ساخت مدل ریاضی با تابع هدف بیشینه‌سازی سود داروخانه اقدام می‌شود. درنهایت برای ارزیابی مدل ریاضی ساخته‌شده از مجموعه اقلام دارویی مکرر به‌دست‌آمده و مقدار تقاضای پیش بینی شده به عنوان ورودی در دو مرحله، استفاده‌ میشود. در مرحله‌ی اول مدل ریاضی برای نمونه کوچک و در مرحله‌ی دوم برای نمونه بزرگ حل می‌شود. در پژوهش حاضر با بررسی نتایج به دست آمده از حل مدل ریاضی مشاهده می‌شود که مقدار فروش دارو برای داروهای هم‌مصرف شدیدا به موجودی داروهای دیگر گره خورده است به نحوی که نبود حتی یکی از داروهای هم مصرفی باعث عدم فروش داروی مورد نظر با هر مقدار موجودی که داشته باشد، می‌شود.

مدیریت زنجیره تامین سعی دارد که کارایی کل زنجیره را بهبود داده و سطح خدمت به مشتری را نیز افزایش دهد. اگرچه نقش مهم عواملی مانند مکان‌یابی و موجودی در کارایی و ادامه حیات یک زنجیره تامین بر کسی پوشیده نیست، اما یکی از مهمترین موضوعات در زمینه پاسخگویی مناسب به تقاضای مشتریان و تحویل به موقع محصولات، افزایش قابلیت اطمینان زنجیره تامین است. یکی از راه‌های افزایش قابلیت اطمینان در کارخانه‌ها و بنگاه‌های تولیدی، اختصاص مناسب اجزای افزونه است که این موضوع تاکنون در مدیریت زنجیره تامین مورد بحث قرار نگرفته است. بنابراین در پژوهش پیش‌رو برای اولین بار مساله بهینه‌سازی مکان‌یابی تسهیلات-موجودی-تخصیص افزونگی به صورت یکپارچه مورد تحقیق قرار می‌گیرد. در این راستا یک مساله چند دوره‌ای و سه سطحی شامل تامین‌کننده، توزیع‌کننده و خرده فروش در نظر گرفته شده است. فرض می‌شود که تقاضای خرده فروش‌ها احتمالی بوده و از توزیع نرمال پیروی می‌کند.‌ همچنین به منظور مقابله با نوسانات تقاضا از استراتژی ادغام ریسک استفاده شده است. در این پژوهش یک مدل دو هدفه برنامه‌ریزی عدد صحیح غیرخطی جهت بهینه‌سازی هزینه‌های کل زنجیره تامین و قابلیت اطمینان آن ارائه شده است. در ادامه با اضافه کردن ملاحظات زیست محیطی و هزینه‌ انرژی، یک مدل سه هدفه دیگر با اهداف کمینه‌سازی میزان انتشار آلودگی‌ و هزینه‌های کل زنجیره و نیز بیشینه‌سازی قابلیت اطمینان آن توسعه داده شده است. با توجه اینکه مسائل مکان‌یابی–موجودی و همچنین مساله تخصیص افزونگی در دسته مسائل NP-Hard قرار دارند، در نتیجه الگوریتم‌های‌ فراابتکاری چند هدفه AMOSA، NSGAII و MOABC برای حل مساله توسعه داده شده و توانایی آن‌ها در دستیابی به جواب‌های بهینه مورد بررسی قرار گرفته‌اند. با ارزیابی و مقایسه الگوریتم‌های فراابتکاری ارائه شده با استفاده از تعدادی از شاخص‌های مقایسه‌ای الگوریتم‌های چندهدفه، نتایج بیان می‌کند که الگوریتم MOABC در یافتن جواب‌های با کیفیت و در زمان‌های کمتر، در هر دو مدل عملکرد بهتری از خود نشان داده، با این وجود الگوریتم NSGAII جواب‌های بهینه پارتویی متنوع‌تری را ارئه کرده است. از طرفی نتایج نشان می‌دهد که استفاده از استراتژی ادغام ریسک در شرایطی که عدم قطعیت در تقاضا بسیار زیاد باشد، می‌تواند تا شش درصد در کاهش هزینه‌ها موثر باشد.

نشت نفت دریایی، ناشی از خطاهای انسانی یا بلایای طبیعی، خطرات قابل توجه زیست محیطی-اجتماعی و اقتصادی به همراه دارد. برای مدیریت موثر و به حداقل رساندن تاثیر نشت نفت، پیشگیری رویکردی ایده‌آل است؛ با این حال، وجود طرح‌های اضطراری برای کاهش اثرات نامطلوب در صورت وقوع نشت نفت بسیار مهم هستند. یکی از مهمترین تصمیماتی که در فاز پیش از حوادث نشت نفت باید اتخاذ شود، مکان‌یابی ایستگاه‌های ساحلی یا دریایی برای نگهداری تجهیزات جمع‌آوری لکه‌های نفت است. تصمیمات مکان‌یابی باید به گونه‌ای اتخاذ شوند که در کوتاه‌ترین زمان ممکن، بیشترین مساحت آلوده شده توسط لکه نفتی، با استفاده از تجهیزات پاکسازی پوشش داده شود تا از انتشار نفت به سمت خط ساحلی جلوگیری شود. در شرایطی که امکان جمع‌آوری تمامی آلودگی وجود نداشته باشد، سوزاندن باقیمانده لکه‌های نفتی در محل گزینه‌ای مناسب برای حذف آلودگی باقی مانده و به حداقل رساندن آسیب کلی است. با این حال، سوزاندن در محل دارای معایبی مانند آلودگی هوا ناشی از ذرات معلق و انتشار گازهای سمی در هوا یا آب است که باعث عدم استفاده گسترده و پذیرش این روش به عنوان یک روش مدیریت آلودگی نفتی شده است. در این پایان‌نامه، مساله مکان‌یابی و استقرار دو دسته تجهیزات سطح اول و دوم مهار نشت فرآورده‌های نفتی مورد بررسی قرار می‌گیرد. با در نظر گرفتن احتمال نشت فرآورده‌های نفتی در مناطق تحت بررسی، تعدادی سایت منتخب برای استقرار این تجهیزات، در نظر گرفته می‌شود. با توجه ‌به محدودیت بودجه، هدف، انتخاب تعداد مشخصی از سایت‌ها است به ‌نحوی‌که دو تابع هدف شامل مجموع کل هزینه‌ها (هزینه‌های خرید تجهیزات، احداث سایت‌ها و ارسال تجهیزات به محل نشت) و مجموع کل آلودگی آب (ناشی از نشت فرآورده‌های نفتی) و هوا (ناشی از سوزاندن مواد نشتی) کمینه شود. در این راستا یک مدل ریاضی ارائه و توسعه داده شده که با استفاده از روش نیل به هدف حل شده است. در نهایت حساسیت نتایج به دست آمده از حل مدل ریاضی نسبت به تغییر در پارامترهای کلیدی مدل بررسی می‌شود.

اقلام در حال رشد، با توجه به ماهیت خاص آن سطح موجودی، بیشتر از لحاظ وزنی مورد بررسی قرار می گیرد. در این صورت اقلام در حال رشد را می توان به صورت مجموعه ای از کالاهایی در نظر گرفت که سطح آنها در طول دوره انبارداری افزایش می یابد. طیور، دام و آبزیان بخش مهمی از زنجیره تامین مواد غذایی جهان را بخود اختصاص داده اند. بنابراین مدیریت موجودی و قیمت گذاری صحیح اقلام در حال رشد می توان کمک شایانی در راستای مدیریت زنجیره تامین و مدیریت مصرف و فروش محصول مورد نظر نماید. در این راستا، در این پایان نامه مدیریت موجودی و قیمت گذاری برای اقلام در حال رشد در یک زنجیره تامین دو سطحی تامین کننده- توزیع کننده با فرض اینکه تقاضا توزیع کننده تابعی خطی غیر افزایشی از قیمت فروش محصول است، مورد بررسی قرار می گیرد. تامین کننده ماده اولیه (حیوانات تازه متولد شده) را در ابتدای چرخه تولید خریداری می کند و آنها را پرورش داده تا درنهایت در پایان سیکل رشد آنها را به فروش برساند. همچنین برای هماهنگی در زنجیره تامین مورد بررسی، از استراتژی پیش پرداخت استفاده می شود. مسئله مورد بررسی در دو حالت غیر یکپارچه و یکپارچه مورد بررسی قرار می-گیرد. ابتدا برای مسئله بیان شده یک مدل ریاضی با هدف حداکثر کردن سود بیان می شود. سپس، بر اساس مفاهیم بهینه سازی ریاضی، جواب بهینه مسئله تعیین می شود. در نهایت با بیان مثال عددی به بررسی عملکرد مدلهای بیان شده و تحلیل حساسیت آنها پرداخته می شود. بر اساس نتایج حاصل شده با توجه به ماهیت مسئله، تغییرات پارامترهای مسئله تاثیر چندانی بر طول دوره پرورش تامین-کننده نداشته است و همچنین تغییرات هزینه خرید واحد هر سطح از زنجیره در مقایسه با سایر پارامترهای هزینه بر سود تاثیر معناداری دارد.

کنترل و مدیریت موجودی موثر و کارامد با کاهش قابل ملاحظه هزینه ها نقشی اساسی در بازار رقابتی امروز دارد و به جریان موثر کالاها و خدمات در اقتصاد کمک می کند. در خلال دهه های گذشته، روش های متعددی برای مدل سازی مسائل کنترل موجودی مطرح شده اند. در مدل های اولیه یک فرض ضمنی این بود که کالاهای ذخیره شده در موجودی عمر نامحدود و کارایی غیرمتغیر دارند. در واقعیت این فرض برای دسته بسیار بزرگی از موجودی ها مناسب نیست. این دسته شامل موجودی-های در معرض زوال، منسوخ شدن یا فسادپذیری است که در دوره های بعد وارد مدل های ریاضی مسائل کنترل موجودی شدند. در این پژوهش سیاستهای کنترل موجودی برای یک کالای فسادپذیر بررسی می شود. ماهیت کالا از نوع فسادپذیر غیرآنی است که این بدان معنی است که فساد در بازه اول عمر محصول وجود ندارد و در بازه بعد آغاز می شود. به علاوه در مساله مورد بررسی تقاضا داری توزیع احتمالی است و باتوجه به اینکه مسئله تک دوره ای است، لذا خرده فروش با در نظر گرفتن شرایط بیان شده، باید در ابتدای دوره تصمیم بگیرد که به چه مقدار سفارش دهد. خرده فروش می تواند با سرمایه گذاری در تکنولوژی نگهداری از محصول (به صورت اجاره تجهیزات)، میزان محصولات فاسدشده را کاسته و سود خود را بیافزاید. خرده فروش می تواند با آغاز فساد محصول در ابتدای بازه دوم عمر محصول با کاهش قیمت فروش محصول، سبب افزایش تقاضا و سود خود شود. هدف مساله یافتن بهترین ترکیب مقدار سفارش دهی، قیمت فروش و مقدار سرمایه-گذاری در تکنولوژی نگهداری از محصول برای ماکسیمم کردن سود کل است. مساله به صورت ریاضی مدل سازی شده و برای آن رویکرد حل ارائه شده است. در پایان با ارائه یک مثال عددی مساله اعتبارسنجی شده و تحلیل حساسیت و بررسی نتایج انجام گرفته است. نتایج نشان می دهد حساسیت مقدار سود کل نسبت به تغییرات طول بازه بدون فساد عمر محصول، امید ریاضی بخش تصادفی تابع تقاضا و هزینه نگهداری محصول در واحد زمان، بیش از سایر پارامترها است.

با توجه به افزایش جمعیت سالخورده و روند رو به رشد آمار مبتلایان به سرطان در جهان، کمبود نیروی انسانی و منابع مالی از اصلی ترین موانع ارائه خدمات بهینه به بیماران سرطانی در سیستم های مراقبت های بهداشتی است. بنابراین، ارزیابی دقیق اطلاعات مربوط به منابع، پرسنل، دستگاه و ارزیابی هزینه ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زمان، یک عنصر اساسی در آنکولوژی اشعه است. در بیماران سرطانی تشخیص به موقع بیماری و شروع برنامه درمان در سریع ترین زمان ممکن، میزان بقای آن ها را افزایش می دهد. از آنجا که زمان انتظار طولانی برای شروع درمان بر درد و اضطراب بیمار می افزاید و تعویق در شروع آن موجب رشد تومور و پیشرفت سطح بیماری می شود. بنابراین، تنظیم یک برنامه زمان بندی بهینه برای بیماران و شروع به موقع درمان، سطح رضایت مندی بیماران از ارائه خدمات درمانی را افزایش می دهد. زمان بندی بیمار نشان دهنده یک رویکرد کم هزینه با فناوری کم برای بهبود اثربخشی درمان است. در این پژوهش با هدف کاهش زمان انتظار، زمان بندی بیماران انجام می شود. ابتدا، اولویت بندی بیماران براساس چهار فاکتور اساسی به روش تصمیم گیری تاپسیس در لیست انتظار و ارائه یک برنامه زمان بندی کارآمد از ظرفیت موجود تجهیزات برای بیماران جدید، درحالی که برنامه ریزی مجدد برای بیمارانی که از قبل برنامه درمانشان را شروع کرده اند، انجام می گیرد. برنامه زمان بندی به گونه ای تنظیم می شود که محدودیت های زمان درمان، برنامه ریزی بیماران در روزهای متوالی در همان دستگاه جلسه اول درمان، پوشش دادن تمام جلسات درمانی مورد نیاز و محدودیت استفاده از تجهیزات پزشکی با در نظر گرفتن دردسترس پذیری و ظرفیت آن ها، برقرار باشد. تصمیمات برنامه ریزی این پایان نامه دارای یک افق برنامه ریزی کوتاه مدت هفتگی است و هدف آن حمایت از اجرای فرآیند ارائه خدمات بهداشتی است. اگرچه در سمت عرضه انعطاف پذیری کمی وجود دارد، اما در این سطح میزان اطلاعات موجود زیاد است. مدت زمان معالجه بیمار توسط دستگاه شتاب دهنده خطی تحت تاثیر فاکتورهای مختلف، درگیر عدم قطعیت است. عدم اطمینان در مدل و پیش بینی ها ممکن است به موجه نبودن یا عدم امکان اجرا در برنامه های تولید شده منجر شود. در این پژوهش به منظور مقابله با این مسئله، رویکردهای بهینه سازی استوار به روش برتسیماس و سیم با در نظر گرفتن بودجه عدم اطمینان برای جلوگیری از نقض محدودیت ها، به کار گرفته می شود. آزمایشات عددی برای اعتبار سنجی مدل پیشنهادی در دو نمونه انجام می گیرد. در نمونه اول با داده های واقعی از مرکز رادیوتراپی استان لرستان بررسی ها انجام می شود. در نمونه دوم داده ها از نمونه ی الهام گرفته در ادبیات مرتبط از یک مرکز رادیوتراپی در انگلستان مورد بررسی و آزمایش قرار می گیرد. بر اساس این تحلیل ها با بررسی سطوح مختلف اگر 30% پارامترهای درگیرعدم قطعیت در مدلسازی استوار مسئله در نظر گرفته شود با هزینه استواری قابل قبول، مسئله موجه خواهد بود.

در بازار رقابتی امروزه یکی از عوامل تعیین کننده که نقش بسیار مهمی در شرکت های تولیدی و خدماتی دارند، سیستم های کنترل موجودی است. در مدل کلاسیک سیستم های تولیدی اقتصادی EPQ فرضیاتی وجود دارد که گاهی باعث می شود نتایج آن برای برخی از سیستم های تولیدی دور از واقعیت باشد که در نتیجه باعث افزایش هزینه های سیستم شود. یکی از این فرضیات، کیفیت یکسان و سالم بودن تمام محصولات تولیدی است. در برخی از سیستم های تولیدی، کیفیت محصول نهایی به تکنولوژی، کیفیت مواد اولیه و مهارت نیروی کار و غیره بستگی دارد. در این تحقیق به بررسی برنامه ریزی تولید و کنترل موجودی با در نظر گرفتن قابلیت اطمینان محصول پرداخته می شود. نرخ تولید محصولات سالم تولیدی با گذشت زمان روند کاهشی دارد و این امر بیانگر افزایش تعداد محصولات ناسالم در طول زمان است. باتوجه به اینکه برای برخی محصولات مانند محصولات فاسد شدنی، محصولات دارای طول عمر و غیره تقاضا روند غیر افزایشی در طول زمان دارد، برای این منظور تولیدکنندگان اصولا برای افزایش تقاضا، اقدام به کاهش قیمت و یا تبلیغات می کنند. در این تحقیق نیز تقاضا مطابق با رفتار تولیدکنندگان که وابسته به زمان، قیمت و تبلیغات است در نظر گرفته شده. لازم به توضیح است که با استفاده کردن از ماشین تولیدی در طول زمان هزینه عملیاتی ماشین نیز رو به افزایش بوده و در پایان افق برنامه ریزی، ماشین مورد بازرسی قرار گرفته و تعمیرات اصلاحی و یا پیشگیرانه مورد نیاز در جهت بازگرداندن ماشین به حالت اولیه انجام می شود. برای مسئله توصیف شده یک مدل ریاضی در افق برنامه ریزی محدود بیان شده است که ضمن ارائه یک رویکرد حل، با بیان یک مثال عددی به اعتبار سنجی، تجزیه و تحلیل و تفسیر نتایج انجام شده پرداخته می شود.

در این پایان نامه یکی از موضوعات پُرکاربرد در زمینهی برنامه ریزی و کنترل تولید و موجودیها مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. تاکنون مدلهای بسیاری برای مسئله انتخاب تامین کننده بررسی و توسعه داده شده است. اکثر این مدلها از دید خریدار بررسی شده و فقط سود خریدار را حداکثر می کنند که این امر لزوماً منجر به ایجاد یک موقعیت بهینه برای تمام اعضای یک زنجیره تامین نمی شود. همچنین در گذشته، مدلهای یکپارچهی بسیاری بهمنظور بهینه سازی سود همه اعضای زنجیره تامین و همترازی تصمیمات بین نهادهای یک زنجیره تامین ارائه شده است. در این پایاننامه، مسئله ی هماهنگی بین یک خریدار و تعدادی تامین کننده ی بالقوه در فرآیند انتخاب تامین کننده در یک زنجیره تامین دو سطحی متمرکز مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش، خریدار یک خرده فروش است که یک نوع کالای فاسد شدنی را با تقاضای مشخص و ثابتی از فروشندگان خریداری میکند و سپس آن را به مشتریان نهاییِ خود میفروشد. فروشندگان همان تامینکنندگان کالای فاسد شدنی هستند که هر تامینکننده، خود یک تولید کننده با نرخ تولید مشخص و ثابت است. به همین منظور در این پژوهش یک مدل ریاضی ارائه شدهاست. از طرفی، در تابع هدف مدل به جای آنکه فقط هزینه خرده فروش به حداقل برسد، هزینه کل زنجیره تامین به حداقل میرسد. هزینه ی کل زنجیره تامین شامل هزینههای خریدار و تامین کنندگان است. این حداقل کردن هزینه به صورت همزمان و هماهنگ بین خریدار و فروشندگان، یک مزیت بزرگ برای حفظ منفعت هر دو طرف خواهد بود. مدل ارائه شده در این پژوهش با استفاده از برنامهریزی غیرخطی مختلط عددصحیح حل شدهاست. در نهایت، این مدل با یک مثال عددی بررسی شده و سپس نتایج حاصل شده مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.

شهرها به عنوان مراکز تجمع انسان ها، در زمان وقوع بلاهای طبیعی و غیر طبیعی خسارات فراوانی را متحمل می شوند و هزینه های ناشی از خطرات طبیعی در مناطق شهری به سرعت در حال افزایش است. انتظار می رود تا سال 2050، 66 % از جمعیت جهان در شهرها که فعالیت های مختلف انسانی در آن ها متمرکز شده است زندگی کنند. بنابراین شهرها بیشتر و بیشتر در برابر بلایا، به ویژه سیل و زلزله، آسیب پذیر هستند که می تواند بدون هشدار به هر شهری آسیب های جدی وارد کند. هنگامی که زلزله در یک شهر بزرگ رخ می دهد، آسیب می تواند هم در شرایط اجتماعی و هم در شرایط اقتصادی بسیار شدید باشد. بنابراین بدون مدیریت عملیاتی مناسب، حتی یک زلزله میانی به یک فاجعه مخرب تبدیل خواهد شد. اگر چه جلوگیری یا پیش بینی زلزله بعدی امکان پذیر نیست، اثرات نامطلوب آن را می توان از طریق اعمال استراتژی های مختلف کاهش داد. با برنامه ریزی پناه گاه های اضطراری در مراحل فرونشانی و آمادگی، خطر در معرض زلزله قرار گرفتن افراد را می توان به میزان چشمگیری کاهش داد و تاب آوری آن ها به این فاجعه را نیز می توان بهبود بخشید. بنابراین در این پایان نامه با ارائه یک مدل ریاضی به بررسی مکان مناسب برای تخصیص احداث پناه گاه و همچنین بعد از تقسیم بندی وپهنه بندی فضاهای مسکونی سعی شده است که پهنه ها به مکان های انتخابی اختصاص داده شوند. همچنین بعد از زلزله، میزان خسارت وارده به منازل مسکونی را می توان به سه نوع کاملا تخریب شده، تا حدودی آسیب دیده و سالم تقسیم بندی کرد که بر اساس آن میزان تقاضا برای پناه گاه در نظر گرفته می شود و بر اساس آن میزان تقاضا برای هر یک از مکان ها تعیین می شود. نکته قابل توجه در مکان یابی پناه گاه ها، تاثیر عوامل و معیارهای مختلف بر انتخاب محل مناسب پناه گاه است برای این منظور در این پایان نامه ابتدا بر اساس مطالعه کتابخانه ای و پرسشنامه ای معیارهای تاثیر گذار بر مکان یابی پناهگاه ها استخراج شده و در ادامه بر اساس روش دلفی فازی معیارهای اصلی استخراج و بر اساس روش تحلیل سلسله مراتبی فازی گروهی (AHP G-F) وزن هر یک از مکان های انتخابی تعیین می شود و در نهایت بر اساس مدل بیان شده مکان های مناسب و پهنه بندی انجام می شود. در انتها تجزیه و تحلیل حساسیت برای بررسی تاثیر پارامترهای ورودی بر راه حل های بهینه انجام شده است و نتایج آن ها بیان شده است.

نترل و نگهداری موجودی اقلام فاسدشدنی همواره یکی از موضوعات مورد اهمیت برای سازمان ها و صنایع بوده است. فاسد شدن کالا علاوه بر این که موجب ضرر و زیان بنگاه ها از نظر اقتصادی می شود، از لحاظ زیست محیطی نیز موجب افزایش آلودگی محیط خواهد شد. در این شرایط تولیدکننده با یک هماهنگی مناسب با خرده فروشان که در آن با به اشتراک گذاری اطلاعاتی نظیر تقاضا و موجودی اقلام فاسدشده، نسبت به بازگرداندن آن ها و استفاده مجدد این اقلام در خط تولید به عنوان بخشی از مواد اولیه مورد نیاز خود می نماید، که به این ترتیب علاوه بر صرفه اقتصادی که موجب کاهش هزینه ها در سیستم می شود، از لحاظ زیست محیطی نیز موجب کاهش آلودگی می شود. در این تحقیق به توسعه یک مدل قیمت گذاری و کنترل موجودی برای اقلام فاسدشدنی با استفاده از استراتژی تحویل چندگانه SSMD[1] در یک زنجیره تامین حلقه بسته پرداخته خواهد شد. زنجیره تامین مورد نظر دوسطحی و شامل یک تولیدکننده و چندین خرده‎فروش است که به صورت یکپارچه مورد بررسی قرار گرفته است. در مدل ارائه شده تقاضا خرده فروشان وابسته به قیمت فروش آنها بوده و فرض شده است که قیمت فروش همه خرده فروشان یکسان و با هم برابر است و همچنین قیمت فروش تولیدکننده نیز به صورت تابعی از قیمت خرده فروشان لحاظ شده است. ضمن این که محصولات تولیدی فاسدشدنی بوده و نرخ فاسدشدن محصول ثابت و به صورت درصدی از سطح موجودی خرده فروش تعریف می شود. هدف از مساله پیشنهادی تعیین قیمت بهینه فروش و مقدار تحویل کالا در هر بار ارسال و تعداد دفعات تحویل کالا به خرده فروشان به منظور حداکثر کردن سود کل زنجیره تامین خواهد بود. مدلسازی مساله در دو سطح تولیدکننده و خرده فروش انجام می شود. تولیدکننده محصولات تولیدی خود را در چندین مرحله برای خرده فروشان ارسال می کند، این کار بشدت باعث کاهش سطح موجودی می شود و به موجب آن برروی هزینه های سیستم از جمله هزینه نگهداری تاثیر بسزایی می گذارد. در چنین حالتی خرده فروش و تولیدکننده در نظر دارند سود نهایی و یکپارچه خود را حداکثر کنند. در نهایت، با ارائه مثال عددی و انجام تحلیل حساسیت بر روی پارامترهای مختلف به ارزیابی مدل پرداخته خواهد شد. همچنین، برای بررسی کارایی مسئله بیان شده، نتایج بدست آمده مدل پیشنهادی با حالت کلاسیک مقایسه شده و نتایج حاکی از آن بیان خواهد شد. [1] Single-Setup-Multiple-Delivery

تعیین قیمت بهینه فروش برای کالاهای مختلف همواره یکی از موضوعات اصلی تحقیقات علمی و صنعتی به شمار می آید. همچنین با توجه به گرایش روز افزون مصرف کنندگان به مصرف کالاهای تازه و با توجه به فسادپذیری این نوع کالاها، قیمت گذاری و کنترل موجودی کالاهای فسادپذیر نقش مهمی در مدیریت زنجیره های تامین پیدا کرده است. با توجه به خاصیت فسادپذیری کالاها و نیز با در نظر گرفتن نرخ زوال آن ها و همچنین با توجه به اینکه مصرف کنندگان انتظار دارند قیمت این نوع از کالاها با گذشت زمان تغییر کند، لذا قیمت گذاری پویا راهکار مناسبی برای قیمت گذاری کالاهای فسادپذیر به نظر می رسد. بنابراین در این پژوهش به ارائه یک مدل قیمت گذاری و کنترل موجودی دو دوره ای در دو حالت رقابتی و همکارانه با در نظر گرفتن اثر قیمت مرجع برای دو خرده فروش که هر کدام یک کالای فاسدشدنی آنی و قابل جایگزین را می فروشند، پرداخته می شود. در این مسئله هر دو خرده فروش به دنبال بیشینه کردن سود خود از طریق افزایش درآمد و کاهش هزینه های موجودی هستند. به عبارت دیگر، دو خرده فروش با در نظر گرفتن قیمت مرجع اولیه، به دنبال دستیابی به قیمت فروش بهینه و همچنین زمان بازپرسازی بهینه برای حداقل سازی هزینه های ناشی از نگهداری، سفارش دهی و فساد کالا هستند تا به این طریق سود خود را بهینه کنند. این مسئله با استفاده از یک رویکرد نظریه بازی و در شرایطی که کمبود مجاز نیست، حل شده است. در این مدل فرض بر این است که در هر یک از دوره های قیمت گذاری، هر دو خرده فروش با توجه به قیمت مرجع شکل گرفته در ذهن مصرف کننده، به صورت همزمان قیمت فروش تعادلی و زمان بازپرسازی بهینه خود را تعیین می کنند. نتایج نشان می دهد افزایش نرخ فساد محصول با تاثیرگذاری منفی بر تابع تقاضا، موجب کاهش سود خرده فروش می شود. همچنین افزایش یا کاهش قیمت مرجع، به صورت مستقیم بر سوددهی هر خرده فروش اثرگذار خواهد بود و در نهایت با مقایسه نتایج هر دو حالت رقابتی و همکارانه این نتیجه حاصل می شود که بازی رقابتی برای کالاهای فسادپذیر مناسب تر است زیرا سود در حالت رقابتی با شیب تندتری رشد می کند و خرده فروش ها سود بیشتری نسبت به حالت همکارانه کسب می کنند.

پرتودرمانی با شدت تعدیل یافته (IMRT) یک شکل پیشرفته از پرتودرمانی خارجی است که از شتاب دهنده های خطی برای هدایت پرتوها به سمت تومور استفاده می کند. پرتودرمانی یک مساله بهینه سازی با اهداف متناقض درمانی است که هدف آن تحویل دوز زیادی از تابش به تومور است به گونه ای که هیچ آسیبی متوجه بافت های سالم اطراف تومور نشود. شکل دادن به پرتو یک روش مهم برای دست یابی به این اهداف است. در IMRT به کمک کولیماتورهای چندبرگی امکان شکل دهی به پرتوها مطابق شکل هندسی تومور و تحویل دوز دقیق، فراهم شده است و این گونه از آسیب زیاد به ارگان های سالم جلوگیری می شود. دو مساله اساسی بهینه سازی که در برنامه ریزی درمان پرتودرمانی وجود دارد بهینه سازی شدت و زاویه پرتوها است به گونه ای که تومور بیشترین میزان تابش را دریافت کند و کمترین آسیب متوجه بافت های سالم اطراف شود. در فرایند درمان با پرتوهای خارجی، عدم قطعیت های بسیاری وجود دارد که می تواند تاثیرات مخربی بر کنترل بیماری و آسیب های ناشی از تابش برنامه ریزی نشده به بافت های منطقه تحت درمان داشته باشد. بنابراین برای کنترل شرایط، نیاز به مدل بهینه سازی است که با در نظر گرفتن عدم قطعیت های موجود، جواب بهینه ای به دست آورد که در برابر تغییرات پارامترهای غیرقطعی، همچنان جوابی بهینه و موجه برای مساله مورد بررسی باقی بماند. در این پژوهش، به منظور تعیین شدت و زاویه بهینه پرتو، یک مدل ریاضی چندهدفه با اهداف بیشینه سازی مجموع دوز دریافت شده توسط تومور و کمینه سازی مجموعه دوز دریافت شده توسط ارگان های سالم اطراف ارائه می شود. همچنین برای در نظر گرفتن عدم قطعیت های موجود در مساله، رویکردهای بهینه سازی استوار جعبه و چندوجهی مورد استفاده قرار می گیرد. مدل ارائه شده با استفاده از داده های بالینی سرطان پروستات و روش اپسیلون محدودیت تعمیم یافته و همچنین به کمک قواعد برنامه ریزی آرمانی در نرم افزار گمز حل می شود. در نهایت با در نظر گرفتن داده های بالینی، مدل های بهینهسازی استوار و مدل اسمی، مورد ارزیابی قرار می گیرند. نتایج حاصل نشان می دهند که رویکردهای استوار مورد استفاده در این تحقیق، تا حد قابل قبولی عدم قطعیت را کنترل کردند در حالی که جواب های به دست آمده از مدل اسمی در مواجهه با عدم قطعیت، دیگر بهینه و موجه نیستند و نمی توانند محدودیت های مساله را ارضا کنند. همچنین نتایج رویکرد استوار از نظر استواری جواب ها، حفظ بهینگی و انحراف از بهینگی، نسبت به مدل اسمی به وضوح بهتر است و مدل های استوار تنوع دوز کمتری را به دست می آورند و کنترل بیشتری روی سناریوهای بدترین حالت دارند.

یکی از مهم ترین ابزارهای انگیزشی در یک سیستم زنجیره تامین و کنترل موجودی استفاده از معامله اعتباری تشویقی است. در این حالت خریدار با توجه به شرایط تشویقی پرداخت، هزینه خرید خود را با تاخیر پرداخت می کند. این امر باعث افزایش میزان خرید از طرف خریدار و همچنین، افزایش رضایتمندی آن می شود. در این پایان نامه مدل تولید اقتصادی با فرض متغیر بودن تقاضا، شرایط تشویقی معامله اعتباری تامین کننده، کالای فسادپذیر و مجاز بودن کمبود مورد بررسی قرار می گیرد و هدف اصلی، یافتن بهترین سیاست های بازپرسازی برای محصول نهایی است به گونه ای که هزینه کل سیستم حداقل گردد. در مسئله مورد بررسی، تامین کننده مواد اولیه مورد نیاز تولید کننده را در زمان مقرر ارسال می کند ولی هزینه خرید محصول را با تاخیر از تولیدکننده دریافت می کند. با توجه به زمان پرداخت معوقه، مسئله بیان شده در پنج حالت ممکن با توجه به زمان پرداخت هزینه خرید مورد بررسی قرار گرفته است و مدل ریاضی متناسب با آنها بیان شده است. همچنین کالای مورد بررسی در این پژوهش فاسدشدنی بوده و نرخ فاسدشدن، درصد ثابت و مشخصی از سطح موجودی بیان شده است. بر این اساس مدل پیشنهاد شده از نوع مسئله برنامه ریزی غیرخطی است. از این رو برای غلبه بر پیچیدگی مسئله و یافتن جواب مناسب و رضایت بخش از الگوریتم های فرا ابتکاری ژنتیک استفاده می شود. در نهایت یک مثال بیان شده است و مسئله مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

هزینه های موجودی در شکل گیری دارایی های سازمان و همچنین تعیین سطح موجودی و تعیین سیاست های بهینه سازی سود و هزینه های سازمان نقش بزرگی را ایفا می کنند، بنابراین مدیریت هزینه های لجستیک در برنامه ریزی تولید و زنجیره تامین مورد توجه اکثر سازمان ها و تولیدی ها قرار گرفته است. در این پژوهش به بررسی مدیریت موجودی در یک زنجیره تامین یکپارچه شامل یک تولیدکننده و یک توزیع کننده پرداخته می شود. فرض شده است که تقاضای خرده فروش تابعی غیر افزایشی از قیمت فروش توزیع کننده است و قیمت فروش تولید کننده نیز تابعی غیر کاهشی از قیمت فروش توزیع کننده است. تولید کننده از سیستم سفارشی استفاده می کند و سعی می کند محصولات درخواستی را تولید و در چندین مرحله ارسال کند و توزیع کننده سفارش درخواستی هر سیکل خود را طی چند مرحله مختلف دریافت می کند. در چنین حالتی توزیع کننده و تولید کننده در نظر دارند سود نهایی و یکپارچه خود را حداکثر کنند بر این اساس مقدار بهینه هر بار سفارش و مقدار بهینه ارسالی هر مرحله تولیدکننده، قیمت فروش توزیع کننده و تولید کننده را به گونه ای تعیین می کند که سود سیستم حداکثر گردد. در این پژوهش نه تنها تابع سود کل این مدل موجودی ارائه شده است، بلکه یک روش هیورستیکی برای تعیین جواب بهینه ارائه شده است. در نهایت یک مثال بیان شده است و نتایج آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

مدل مقدار تولید اقتصادی به طور گسترده ای در بخش های مختلف تولیدی برای تعیین سیاست بهینه بازپرسازی به کار گرفته شده است. این مدل دارای فرض های محدودکننده زیادی است. در حالی که در واقعیت عوامل متعددی وجود دارد که در سیاست های بهینه مسئله تاثیر بسزایی دارد. به عنوان مثال، در سیستم های تولیدی وجود محصولات معیوب، خرابی ماشین آلات و تقاضای متغیر اجتناب ناپذیر است. همچنین، در نظرگرفتن عوامل دیگری نظیر خرابی ماشین حین تولید، سیاست های نگهداری و تعمیرات می تواند مدل های تولید اقتصادی را به واقعیت نزدیک تر کند. بنابراین، در تحقیق پیش رو یک مسئله تولید اقتصادی با در نظرگرفتن محصولات معیوب حین تولید که درصدی از آن ها با صرف هزینه ای ثابت قابل بازیافت هستند و همچنین، خرابی ماشین و تقاضای متغیر مورد بررسی قرار گرفته است. در این پایان نامه فرض شده است، که محصولات با نرخ ثابتی تولید می شوند. ولی ماشین حین تولید ممکن است دچار خرابی شود. خراب شدن ماشین در حین تولید یک متغیر تصادفی است، که از توزیع نمایی با پارامتر مشخص پیروی می کند. اگر ماشین حین تولید خراب شود، بلافاصله تولید متوقف می شود و ماشین تعمیر می شود و در این تحقیق فرض شده است زمان تعمیر ماشین یک مقدار مشخص و ثابتی است. همچنین، برخلاف مدل های کلاسیک تقاضا برای محصول تولیدی به صورت تابعی غیر افزایشی از زمان بیان شده است. هدف اصلی در این پایان نامه، تعیین سیاست های بهینه بازپرسازی مسئله بیان شده به گونه ای که کل هزینه سالیانه حداقل شود. برای این منظور ابتدا یک مدل ریاضی و سپس، مقدار متوسط هزینه در واحد زمان تعیین شده است و بر اساس مفاهیم بهینه سازی سراسری، مقادیر بهینه مشخص شده است. در نهایت با بیان یک مثال عددی به تجزیه و تحلیل مسئله بیان شده پرداخته شده است.

یکی از مسائل کلاسیک در کنترل موجودی، مسئله روزنامه فروش است. در مسئله کلاسیک روزنامه فروش، هنگامی که تابع تقاضا مشخص است، خرده فروش مقدار سفارش بهینه خود را طوری تعیین می کند که بین هزینه کمبود و مازاد موجودی تعادل برقرار شود. یک سری محصولات وجود دارند که خریدار یک مدت زمانی فرصت دارد که این محصولات را خریداری کند اما قیمت خرید در این بازه زمانی تصادفی است. همچنین یک سری محصولات فصلی نیز هستند که مدل موجودی تک دوره ای برای رویکرد حل این محصولات مناسب است مانند کالاهای فصلی از قبیل پوشاک و غیره. در این پایان نامه مسئله روزنامه فروش با در نظر گرفتن قیمت خرید تصادفی مورد بررسی قرار می گیرد و مدل سازی مسئله در سه حالت مختلف توسعه داده می شود. در حالت اول، تقاضا در طول دوره اول تصادفی و از توزیع مشخصی پیروی می کند و تقاضا برای محصولات باقیمانده در پایان دوره اول، وابسته به قیمت فروش آن در طول دوره دوم است. در حالت دوم، تقاضا در طول دوره اول تصادفی و از توزیع مشخصی پیروی می کند و تقاضا در پایان دوره دوم تصادفی و وابسته به قیمت فروش آن در دوره دوم است و در حالت سوم، تقاضا در طول دوره اول و در پایان دوره دوم تصادفی و وابسته به قیمت محصول است. در این سیستم فقط در اول دوره امکان خرید محصول وجود دارد. قیمت خرید محصولات در اول دوره یک فرآیند تصادفی و وابسته به زمان است. برای همه حالات مدل ریاضی بیان شده است سپس براساس نگرش برنامه ریزی پویا احتمالی، مقدار بهینه قیمت، مقدار بهینه سفارش دهی و قیمت خرید محصولات به گونه ای تعیین می شود که سود مورد انتظار سیستم حداکثر شود. در نهایت با بیان مثال عددی به بررسی عملکرد مدل های بیان شده و تحلیل حساسیت آنها پرداخته می شود.

برنامه ریزی احتیاجات مواد و کنترل موجودی یک سیستم یکپارچه و نظام نگر است که با برنامه ریزی تولید در سیستم های پیچیده تولیدی چند مرحله ای، هزینه های تولید و نگهداری را کاهش می دهد و در سطح بهینه نگه می دارد. بکارگیری سیستم برنامه ریزی احتیاجات مواد، می تواند نقش بسیار زیادی را در کاهش هزینه های تولیدی و در نهایت کاهش قیمت تمام شده محصولات نهایی ایفا نماید. در دنیای واقعی حالات مختلفی از عدم قطعیت بر فرآیندهای تولیدی اثر می گذارد، که این ما را به سمت توسعه برنامه ریزی تامین اقلام غیرقطعی ترغیب می کند. وجود عدم قطعیت نسبت به اطلاعات ورودی مورد نیاز، در اغلب موارد امری گریز ناپذیر است چرا که عمدتاً در شرایط واقعی، با انواع وقایع پیش بینی نشده مواجه می شویم که باعث به وجود آمدن چنین شرایطی می شود. از جمله مواردی که می توان به آنها اشاره کرد عبارتند از عدم اطمینان نسبت به پیش بینی های انجام شده نسبت به نیاز بازار و نیز توان تولیدی تامین کنندگان، عدم قطعیت در سفارش مشتریان، عدم قطعیت در مورد زمان تحویل محصول نهایی به مشتریان به خاطر خرابی های احتمالی ماشین آلات و غیره. بنابراین این تحقیق به بررسی سیستمهای برنامه ریزی تامین اقلام چند مرحله ای چند دوره ای پرداخته می شود که در آن مدت زمان تدارک اقلام و تقاضای محصول نهایی غیر قطعی در نظر گرفته شده است. عدم قطعیت در این تحقیق به صورت احتمالی بوده و فرض شده است که مدت زمان تدارک هر مرحله از تولید احتمالی و هم توزیع هستند، همچنین تقاضا برای محصول نهایی به صورت دوره ای و احتمالی است. بر اساس مفروضات بیان شده ابتدا یک مدل ریاضی برای مسئله پیشنهاد شده است و با توجه به NP-Hard بودن مسئله مورد بررسی، ابتدا مدل مسئله را توسط نرم افزار GAMS برای ابعاد کوچک حل نموده سپس الگوریتم فراابتکاری ازدحام ذرات (PSO) برای مسائل با ابعاد بزرگ پیشنهاد شده است. برای بررسی کارایی الگوریتم فراابتکاری ازدحام ذرات، نتایج حل الگوریتم فراابتکاری با نتایج به دست آمده از حل مدل توسط نرم افزار GAMS مقایسه شده اند. نتایج حاکی از قابل قبول بودن راه حل های الگوریتم فراابتکاری در زمان محاسباتی معقول است.

امروزه در بازارهای فروش کالا و محصولات، فروشنده ها با روش های جدیدی با دیگر فروشنده ها رقابت می کنند. یکی از این روش های نوین خرید و فروش، معاملات خرید گروهی است. خرید گروهی با ایجاد گروه های خرید و کاهش حاشیه سود برای هر محصول، سعی در افزایش تعداد مشتریان و سود کلی خود دارد. ولی با این وجود فروشنده ها باتوجه به شرایط بازار در صورت سودآور نبودن خرید گروهی، حاضر به فروش محصولات خود با این سبک نخواهد شد. پس بسیاری از فروشنده ها محصولات را با استفاده از هر دو قیمت گروهی و قیمت فردی به فروش می رسانند. در این پژوهش با توجه به نظریه بازی ها، رقابت بین دو فروشنده برای فروش محصولی مشابه در دو کلاس گروهی و فردی بررسی خواهد شد. هرکدام از فروشنده ها برای فروش محصول خود به روش گروهی باید اندازه گروه مشخصی را اعلام کنند و همچنین قیمت گروهی باید از قیمت فردی کمتر باشد. با توجه به قیمت گذاری های انجام شده که تحت عوامل مختلفی همچون موجودی و تقارن بازار هستند، سود هرکدام از دو فروشنده نیز محاسبه خواهد شد. تمام مراحل در دو سناریو ارائه شده اند بدین صورت که پتانسیل بازار و حساسیت تقاضای مشتریان نسبت به قیمت برای هر دو فروشنده در سناریو1 یکسان، ولی در سناریو 2 متفاوت در نظر گرفته شده اند. آنچه در این تحقیق مورد توجه قرار می گیرد بررسی شرایط مختلف بازار است که در هرکدام از این شرایط فروشنده چه تصمیمی خواهد گرفت تا سود خود را باتوجه به رقابت موجود با دیگر فروشنده افزایش دهد. سپس با بررسی شرایط مختلف بازار و میزان موجودی، قیمت های فردی و گروهی تعادلی و سود متناظر با آنها در دو سناریو بررسی خواهد شد. سپس با ارائه ی چند مثال عددی و تحلیل تاثیر روند تغییرات پارامترها بر روی سود فروشنده ها، به اعتبار سنجی مسئله پرداخته خواهد شد. نتایج تحلیلی نشان می دهند که در بازارهایی با غالب مشتریان جمعی گرا که تشکیل گروه برای اکثر مشتریان آسان است، ارائه قیمت گروهی به صرفه نیست و خرده فروشان در حالت تعادلی فقط قیمت فردی ارائه می دهند. در حالی که در بازارهایی با غالب مشتریان فردی گرا که تشکیل گروه برای اکثر مشتریان سخت است، در حالت تعادلی قیمت فردی و گروهی همزمان ارائه می شوند. همچنین نتایج عددی نشان می دهند که با افزایش شدت حساسیت تقاضای مشتریان نسبت به قیمت رقیب، سود فروشنده افزایش می یابد.

موفقیت کلیدی در هر سیستم تولیدی، حفظ سطح بالایی از رضایت مشتری است. به بیان دیگر، هرگونه اختلال در ارائه خدمات ممکن است منجر به از دست دادن سهم بازار شود. در نتیجه مدیریت موجودی، برنامه ریزی تولید و زمان بندی، نقش مهمی را بویژه برای تولیدکنندگان کلاس جهانی ایفا می کند. در شرکت های تولیدی، زمانی که محصولات به جای خرید از فروشنده خارجی، به صورت داخلی تولید می شوند، مدل مقدارتولید اقتصادی (EPQ) اغلب به منظور محاسبه اندازه تولید بهینه که کل هزینه های تولید-موجودی را به حداقل می رساند، بکار گرفته می شود. فرض اولیه در هر مدل موجودی EPQ این است که محصولات بطور سالم تولید می شوند و هیچ نیازی به فرآیند دوباره کاری وجود ندارد. با این حال، به علت ضعف روند، داشتن اقلام با کیفیت ناقص اجتناب ناپذیر است. بنابراین، می توان با صرف هزینه اضافی و تعمیر کردن اقلام معیوب، اقلامی که کیفیت کم تری دارند را دوباره کاری کرد و به اقلام باکیفیت تبدیل نمود. یکی از مهمترین عوامل ایجاد کالای معیوب، خرابی تجهیزات تولیدی است. در مدل های کلاسیک کنترل موجودی فرض بر این است که محصولات با قابلیت اطمینان کامل تولید می شوند و کمتر به مسئله خرابی ماشین آلات پرداخته شده است. بدیهی است که ماشین تولیدکننده ممکن است در زمان انجام کار با خرابی های تصادفی مواجه شود. در این پژوهش یک مدل تولید اقتصادی چند محصولی و تک ماشینی با نرخ تولیدی ثابت و با در نظرگرفتن قابلیت اطمینان ماشین آلات مورد بررسی قرار گرفته است. نرخ تقاضا برای محصولات تولیدی گسسته و به صورت دوره ای است و همچنین فرض شده است که ماشین تولیدی در حین انجام کار دچار خرابی گردد و نیز درصدی از محصولات تولیدی معیوب بوده، و امکان دوباره کاری آن ها وجود دارد. وجود تنها یک ماشین منجر به ظرفیت تولید محدود و کمبود بصورت پس اُفت شده است. هدف این مدل، به حداقل رساندن هزینه های کل سیستم است که شامل هزینه ی تولید، هزینه ی آماده سازی، هزینه ی نگهداری، هزینه ی کمبود، هزینه ی دوباره کاری و هزینه ی دفع دورریز می باشد. سپس مثال عددی برای اعتبارسنجی مدل توسعه یافته و روش حل بیان شده ارائه شده است و در نهایت تجزیه و تحلیل حساسیت راه حل بهینه با توجه به پارامترهای اصلی انجام شده است.

برنامه ریزی احتیاجات مواد (MRP) یک سیستم نظام نگر برای برنامه ریزی تولید در سیستم های پیچیده تولیدی چند مرحله ای است. در دنیای واقعی حالات مختلفی از عدم قطعیت بر فرآیندهای تولیدی اثر گذار است که این موضوع ما را به سمت توسعهMRP احتمالی هدایت می کند. هدف MRP مشخص نمودن زمان تدارک برنامه ریزی شده هر کدام از اقلام مورد نیاز برای تولید محصول نهایی با در نظر گرفتن حالت های ممکن عدم قطعیت و تاثیر گذار بر سیستم تولید به صورتی که مجموع کل هزینه های تولیدی به حداقل مقدار خود برسد. در پژوهش حاضر سیستم تولید در دو حالت تک سطحی (سیستم مونتاژ) و دو سطحی (چند قطعه در سطح دوم) با لحاظ نمودن، هزینه نگهداری و تعمیرات ماشین آلات مورد بررسی قرار گرفته است. به منظور نزدیک شدن به شرایط واقعی، زمان تدارک محصول نهایی و قطعات احتمالی فرض شده است. هدف، مشخص نمودن زمان تدارک برنامه ریزی شده با حداقل مجموع هزینه تولید که شامل هزینه ثابت راه اندازی سیستم، هزینه نگهداری محصول نهایی، هزینه کمبود و تعمیرات ماشین آلات است. خرابی ماشین آلات ممکن است دو صورت رخ دهد، حالت اول به صورتی است که، خرابی ماشین آلات در زمان تولید رخ دهد و حالت دوم، خرابی ماشین آلات در زمان تولید وجود ندارد و ماشین آلات در پایان تولید سرویس کلی می شوند. مدل تک سطحی و چند مرحله ای با استفاده از اثبات خاصیت محدب بودن مدل، حل شده و مورد آنالیز قرار گرفته است. مدل دو سطحی در نرم افزار گمز اعتبار سنجی شده و برای مسائل با سایز کوچک مورد استفاده قرار گرفته است و برای مسائل با سایز بزرگتر از الگوریتم ژنتیک استفاده شده است. با بهره گیری از آزمون تاگوچی پارامترهای مهم الگوریتم ژنتیک مشخص شده است و تحلیل حساسیت مدل دو سطحی انجام شده و نتایج ارائه شده است.

انبار عبوری یک استراتژی لجستیکی است که هدف آن کاهش موجودی و افزایش رضایت مشتریان می باشد. اقلام باید قبل از فرستادن به مشتری در انبار عبوری گردآوری شوند. کالاها از تامین کننده بواسطه انبار عبوری بدون ذخیره موجودی یا با ذخیره خیلی کم به دست مشتری میرسند. در این تحقیق، مساله زمانبندی مسیریابی وسایل نقلیه در انبارهای عبوری بادرنظر گرفتن همزمان کالاهای فاسدشدنی و فاسدنشدنی بررسی می شود. هدف مساله کمینه کردن هزینه ها از جمله هزینه زودکرد و دیرکرد وسایل نقلیه، هزینه مربوط به نگهداری کالا در انبار عبوری و هزینه حمل و نقل کالا می باشد. همچنین با توجه به در نظر گرفتن سیستم پس توزیع، هزینه مربوط به ضایعات کالا نیز در نظر گرفته شده است. بدین منظور برای مساله تحت مطالعه یک مدل ریاضی برنامه ریزی مرکب عدد صحیح پیشنهاد شده است. بعلاوه به دلیل ناتوان بودن نرم افزار گمز در حل مسایل با ابعاد بزرگ، دو الگوریتم فراابتکاری رقابت استعماری و گرگ خاکستری برای حل مسایل با ابعاد بزرگ ارائه شده است. سپس جهت ارزیابی عملکرد الگوریتمهای پیشنهادی، چندین مثال عددی بررسی می گردند. ارزیابی عملکرد الگوریتمها نشان می دهد که الگوریتم گرگ خاکستری نتایج بهتری نسبت به الگوریتم رقابت استعماری دارد.

در دنیای امروز که بازار رقابت حساس شده است و هر شرکتی برای بقا در بازار می جنگد، باید توجه ویژه ای به طراحی شبکه زنجیره تامین خود داشته باشد. به منظور رسیدن هر چه بهتر به هدف مذکور، در نظر گرفتن تصمیمات طراحی به موازات هم اصل مهمی می باشد. همچنین امروزه به دلایل اقتصادی و محیط زیستی توجه به برگشت محصولات از سوی مشتری به هر دلیلی، اهیمت شایانی یافته است. در چرخه زنجیره تامین حلقه بسته این مساله، محصولات ابتدا در چرخه مستقیم وارد بازار مصرف می شوند، سپس با نزدیک شدن به تاریخ انقضایشان، به مراکز جمع آوری برگردانده می شوند. در آن مرکز محصولات بررسی می شوند که آیا قابل استفاده مجدد و بازگشت به چرخه مصرف هستند یا خیر. از مفروضات این مساله می توان به مکان یابی مراکز توزیع و جمع آوری از بین چند مرکز کاندیدا مشخص اشاره داشت. همچنین تصمیمات مربوط به کنترل موجودی زنجیره با در نظر گرفتن سیاست مدیریت موجودی توسط فروشنده گرفته می شوند. مساله مورد نظر به صورت مساله غیر خطی عدد صحیح مختلط فرموله شده است. مدل پیشنهادی پس از خطی سازی برای اعتبارسنجی در GAMS حل شده است. با توجه به NP-hard بودن مساله، الگوریتم فرا ابتکاری شیرمورچه جهت حل مدل ارائه شده است. جهت بررسی عملکرد الگوریتم پیشنهادی، چندین مساله طراحی شده که در اندازه های کوچک جواب الگوریتم و GAMS را مقایسه می کند. در نهایت جمع بندی نتایج و پیشنهادات آتی ارائه گردیده است.